Wspólnoty lęku. Przestraszeni ludzie i ich sceptyczni obserwatorzy

Abstract

Artykuł poświęcony jest zagadnieniom niepokoju przeżywanego w obliczu zjawisk przestępczości i społecznego wykolejenia. Lęk, o którym mowa, stanowi fragment doświadczenia właściwego współczesnym społeczeństwom i wiąże się z osiągnięciem przez nie zaawansowanego poziomu procesów modernizacyjnych i globalizacyjnych. W odróżnieniu od szeregu innych zagrożeń o charakterze cywilizacyjnym, strach przed przestępczością zachowuje jednak pewne cechy swoiste, wynikające z odmiennej nieco percepcji zagrożenia. Swoistość lęku przed przestępczością, relacje, jakie mogą wiązać go z bardziej podstawowymi źródłami niepokoju, a także tendencje do czynienia lęku przedmiotem zabiegów socjotechnicznych, to kwestie które wpływają na sposób podejmowania problemu przez badaczy i komentatorów. W tym kontekście przywołana zostaje Stanley Cohena koncepcja „paniki moralnej”. Dominujący styl analizowania zjawiska, polegający na przypisywaniu zbiorowym reakcjom i sentymentom wyłącznie irracjonalnego charakteru, w świetle dystynkcji, jaką wprowadza kategoria społecznej racjonalności, ujawnia tymczasem istotne ograniczenia.