تأثیر همزیستی با گونه‌های قارچ میکوریزا بر عملکرد، اجزای عملکرد و کارایی مصرف آب کنجد (Sesamum indicum L.) تحت تأثیر رژیم‌های مختلف آبیاری در شرایط مشهد

Abstract

به‌منظور بررسی تأثیر تلقیح با دو گونه قارچ میکوریزا بر عملکرد، اجزای عملکرد و کارایی مصرف آب گیاه دانه کنجد (Sesamum indicum L.)، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در دو سال زراعی 89-1388 و 90-1389 به‌صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. کرت اصلی سه سطح آبیاری شامل 2000، 3000 و 4000 متر مکعب آبیاری در هکتار و کرت‌های فرعی تلقیح با دو گونه قارچ میکوریزا شامل Glomus mosseae و G. intraradices و شاهد بود. نتایج نشان داد که اثر سطوح آبیاری بر تمام اجزای عملکرد به‌جز وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک و دانه، شاخص برداشت و کارایی مصرف آب براساس عملکرد بیولوژیک و دانه معنی‌دار (05/0p≤) بود. با افزایش مقدار آبیاری از 2000 به 4000 متر مکعب در هکتار عملکرد بیولوژیک و دانه به‌ترتیب برابر با 52 و 118 درصد بهبود یافت. افزایش مقدار آبیاری از 2000 به 4000 متر مکعب در هکتار بهبود 22 درصدی کارایی مصرف آب کنجد براساس عملکرد دانه را موجب شد. تلقیح با گونه‌های میکوریزا اجزای عملکرد، عملکرد بیولوژیک و دانه، شاخص برداشت و کارایی مصرف آب کنجد براساس عملکرد بیولوژیک و دانه را به‌طور معنی‌داری تحت تأثیر قرار داد (05/0p≤). تلقیح باG. mosseae عملکرد دانه را به‌ترتیب برابر با 7 و 12 درصد در مقایسه با G. intraradices و شاهد بهبود بخشید. میزان این بهبود برای کارایی مصرف آب براساس عملکرد دانه به‌ترتیب برابر با 7 و 24 درصد بود. تلقیح با میکوریزا با بهبود توسعه سیستم ریشه‌ای و در نتیجه افزایش فراهمی رطوبت و دسترسی به عناصر غذایی موجب بهبود کارایی مصرف آب گردیده است که این تأثیر برای گونه G. mosseae بالاتر از گونه G. intraradices بود.

Keywords

• توسعه سیستم ریشه‌ای
• دانه روغنی
• کشاورزی پایدار
• همزیستی میکوریزایی