منظر (Dec 2019)
آموزه‌های معماری منظربرای مسکن مهر (کارآمدی معماری منظر رهیافتی برای برون‌رفت از وضع موجود) نمونۀ موردی: مسکن مهر تهرانسر
Abstract
پروژۀ مسکن مهر به عنوان عظیم‌ترین پروژۀ انبوه‌سازی مسکن کشور، با استفاده از تجربۀ ساخت‌و‌ساز‌های انبوه مسکن در کشورهای غربی پس از جنگ جهانی و با الگوبرداری از پروژه‌های مسکن ارزان‌قیمت و سریع‌ساخت، جهت تأمین مسکن اقشار ضعیف و متوسط جامعه در حجمی گسترده کلید خورد. این حجم انبوه ساختمان‌های بزرگ‌مقیاس، موجب شکل‌گیری بافت‌های شهری نوظهوری شد که علی‌رغم وجود تمایزات کالبدی، در بعد معنایی و فضایی دارای شباهت‌های بسیاری بودند. این بافت‌های شهری جدید، عمدتاً به‌واسطۀ برداشت کالبدی از مفهوم مسکن و محدود کردن مفهوم آن به سرپناه پدید آمدند. نتیجه آن‌که نادیده‌گرفتن حیات اجتماعی ساکنان به عنوان کاربران اصلی فضا، این‌گونۀ مسکن را عاری از هرگونه کنش و هم‌زیستی اجتماعی-کالبدی کرده و خود سرآغاز پدیدآمدن آسیب‌های فراوانی شد. این پژوهش با بررسی ابعاد آسیب‌شناسانۀ طرح مسکن مهر و تجربۀ یک دهه حیات آن و انطباقش با نمونۀ مورد مطالعه، از دریچۀ نگاه دانش منظر و اقدامات عملی آن، درصدد است راه‌حلی برای برون‌رفت از وضع کنونی ارائه کند. حیاتی که با ایجاد بستری مناسب جهت تعامل بهینه و حداکثری و تکیه بر آن، از دریچۀ دانش منظر و توجه به در دستور کار قرارگرفتن کیفیتی به نام منظر شهری، سعی در ارتقای مسائل اجتماعی محیط دارد. این مهم از طریق مورد توجه قرار دادن اصل تنوع-تکثر در جهت تقویت روح اجتماعی مکان و ایجاد فضاهایی در راستای تقویت ارتباط انسان با محیط و شکستن ساختارهای صلب و یکنواخت ایجادشده به‌دست خواهد آمد.این پژوهش به دنبال پاسخ به این سؤال است که چگونه می‌توان با درس‌گرفتن از تجربۀ ده‌سالۀ مسکن مهر و آن‌چه بر معماری این پروژه گذشته است، با تکیه بر تدوین راهکارهای منظرین به عنوان یکی از اصلی‌ترین گزینه‌های پیش رو جهت برون‌رفت از وضع کنونی و ایجاد شرایط مسکن کلان اجتماعی مطلوب بهره جست؟رویکردی که با تکیه بر کل‌نگری مدل مفهومی خود را به حل تمام جوانب ابعاد آسیب‌شناسانه معطوف می‌کند.
Keywords
