علوم و تحقیقات بذر ایران (Mar 2015)
اثر ترکیبات مختلف تیمارهای هورمونی بر شکست خواب بذر اکوتیپ‌های مختلف زیره سیاه (Bunium persicum)
Abstract
بذرهای زیره سیاه ایرانی همچون بسیاری از گونه‌های خانواده چتریان بهدلیل خواب بذر، به سختی جوانه می‌زنند. بهمنظور بررسی اثر ترکیبات مختلف هورمونی بر شکست خواب بذر در اکوتیپ‌های مختلف زیره سیاه، تعداد 27 تیمار مرکب از سه هورمون اسیدجیبرلیک )غلظت 80، 100 و 120 میکرومول) (GA)، تیدیازورون (غلظت 4، 6 و 8 میکرومول) (TDZ) و بنزیلآدنین (غلظت 5، 10 و 15 میکرومول) (BA) روی بذر سه اکوتیپ کرمان (خبر)، سمنان و هرمزگان آزمون شد. آزمایش بهصورت فاکتوریل با سه تکرار اجرا شد. صفات طول گیاهچه، وزن‌تر گیاهچه، وزن‌خشک گیاهچه و درصد کل جوانه‌زنی و شاخص‌های بنیه، وزن‌تر و وزن خشک گیاهچه اندازه‌گیری و محاسبه شدند. تجزیه واریانس صفات نشان داد اثر متقابل اکوتیپ × ترکیب هورمون × سطح هورمون برای صفات وزن‌تر گیاهچه، درصد کل جوانه‌زنی و شاخص بنیه گیاهچه معنی‌دار بود. مقایسه میانگین ترکیبات سه فاکتوره، اکوتیپ × ترکیب هورمون × سطح هورمون نشان داد بیشترین مقدار درصد کل جوانه‌زنی و شاخص بنیه بذر مربوط به اکوتیپ هرمزگان و ترکیب هورمونی GA × BA (100 میکرومول اسید جیبرلیک×15 میکرومول بنزیلآدنین) بود و بیشترین مقدار وزن تر گیاهچه مربوط به اکوتیپ سمنان و ترکیب هورمونی TDZ × BA (6 میکرومول تیدیازورون×10 میکرومول بنزیلآدنین) مشاهده شد. مقایسه میانگین اکوتیپ‌ها و سطوح برای صفت شاخص وزن خشک نشان داد که اکوتیپ‌های سمنان و هرمزگان دارای بیشترین شاخص وزن خشک و ترکیب هورمونی (6 میکرومول تیدیازورون×5 میکرومول بنزیلآدنین×100 میکرومول اسیدجیبرلیک) دارای بیشترین تأثیر بر شاخص وزن‌خشک گیاهچه بودند. نتایج این آزمایش نشان داد ترکیب هورمونی GA × BA تأثیر زیادی بر شکست خواب بذر و سایر صفات مربوط به جوانه‌زنی بذر زیره سیاه دارد و اکوتیپ هرمزگان بیشترین تأثیرپذیری را دارد.
