آینده‌پژوهی نقش شهرهای جدید در ایجاد تعادل ساختار فضایی- کالبدی کلانشهرها با رویکرد و سیاست‌های آمایش سرزمینی

Abstract

دستیابی به تعادل‌های منطقه‌ای متناسب با قابلیت‌ها و توان‌های هر منطقه‌ای یکی از سیاست‌های مصوب آمایش سرزمینی است، براین اساس سیاست احداث شهرهای جدید ، جهت پراکنش مطلوب و متعادل جمعیت در کشور، برنامه ریزی و اجرا گردید.هدف اصلی این مقاله بررسی نقش شهرهای جدید در ایجاد تعادل ساختار فضایی-کالبدی حال و آینده منطقه کلانشهری تهران به عنوان جامعه آماری می‌باشد و مهم‌ترین مسائلی که در مقاله مطرح می شود این است که آیا احداث شهرهای جدید در اطراف کلانشهر تهران بر جذب سرریز جمعیت و توسعه متعادل منطقه اثربخش بوده است؟ بررسی‌های انجام‌شده نشان می‌دهد که به جز شهر جدید اندیشه در کلانشهر تهران (با تحقق بیش از 75درصد جمعیت پیش‌بینی‌شده) سایر شهرهای جدید در اطراف تهران در جذب جمعیت با مشکلاتی عدیده‌ای مواجه و چندان موفق عمل نکرده‌اند. در این پژوهش از روش رتبه- ‌اندازه جهت شناسایی چگونگی اثرگذاری شهرهای جدید بر ساختار فضایی-کالبدی منطقه کلانشهری تهران استفاده شده است و به کمک نرم‌افزار MicMac سناریوهای توسعه سازمان فضایی و تعیین جایگاه شهرهای جدید انجام شده است. نتایج بررسی‌های انجام‌شده نیز نشان از عدم اثرگذاری شهرهای جدید بر تعادل ساختار فضایی- کالبدی منطقه کلانشهری تهران دارد و این شهرها نیز نتوانسته‌اند در جذب جمعیت منطقه، تاثیر آنچنانی داشته باشند به طوریکه در فاصله سال‌های 95-1365 تنها حدود 359,029 نفر برابر با 4/2 درصد از جمعیت منطقه را به خود اختصاص داده است که باتوجه به حجم سرمایه‌گذاری مقدار بسیار پایینی است و براین اساس ارائه راهکارها و سیاست‌های جدید به منظور بهبود روند موجود لازم به نظر می‌رسد.

Keywords

• ساختار فضایی- کالبدی
• منطقه کلانشهری
• آینده‌پژوهی
• شهرهای جدید