تحلیل روابط بین شاخص‌های بهره‌وری علمی و شاخص‌های توسعه در آسیا

Abstract

هدف: هدف پژوهش حاضر، ارزیابی، مقایسه و تحلیل روابط میان شاخص‌های سنجش سطح توسعه و بهره‌وری علمی کشورهای آسیایی با استفاده از تکنیک همبستگی کانونی می‌باشد. روش‌شناسی: این پژوهش از نوع کاربردی علم‌سنجی است که با روش کتابخانه‌ای و بر اساس اطلاعات حاصل از پایگاه‌های اطلاعاتی یو.ان.دی.پی، بانک جهانی و اس.جی.آر انجام شده است. جامعۀ آماری این پژوهش شامل 26 کشور آسیایی است و به‌منظور ارزیابی سطح توسعه‌یافتگی آن‌ها سه شاخص توسعۀ انسانی، تولید ناخالص ملی و نابرابری جنسیتی و جهت سنجش بهره‌وری علمی دو شاخص هرش و تعداد تولیدات علمی انتشاریافته مربوط به سال 2012 موردبررسی قرار گرفتند. تجزیه‌‌وتحلیل داده‌ها بر مبنای روش‌های آماری توصیفی و تکنیک تحلیل همبستگی کانونی و با بهره‌گیری از نرم‌افزارهای آماری اس.پی.اس.اس و استتیستیکا (STATISTICA) انجام شده است یافته‌ها: یافته‌های حاصل از تحلیل همبستگی کانونی نشان داد که ترکیب خطی مناسب و همبستگی معناداری میان متغیرهای سنجش سطح توسعه‌یافتگی جوامع به‌عنوان متغیرهای ملاک و متغیرهای علم‌سنجی به‌عنوان متغیرهای پیش‌بین وجود دارد و نسبت واریانس تبیین‌شدۀ شاخص‌های سنجش توسعه توسط شاخص‌های سنجش علمی، 71درصد می‌باشد. همچنین یافته‌ها نشان داد که میان دو شاخص تعداد تولیدات علمی و هِرش، همبستگی قوی وجود دارد و میان سه شاخص توسعۀ انسانی و تولید ناخالص ملی و نابرابری جنسیتی نیز همبستگی وجود دارد که همبستگی میان شاخص توسعۀ انسانی و نابرابری جنسیتی قوی‌تر می‌باشد. نتیجه‌گیری: نتایج نشان داد که ایجاد شرایط و زمینه‌های ارتقای سطح کمّی و کیفی تولیدات علمی جوامع باعث تقویت و بالا‌رفتن سطح توسعه‌یافتگی آن‌ها می‌شود

Keywords

• شاخص‌های توسعه
• شاخص‌های بهره‌وری علمی
• تحلیل همبستگی کانونی