Zerwany film. „Crux interpretum” jako problem teorii i praktyki interpretacji (na przykładzie „Persony” Ingmara Bergmana)

Abstract

Persona (1966) Ingmara Bergmana jest uznawana za jeden z najbardziej tajemniczych i wielowymiarowych filmów wszech czasów, na co bez wątpienia wpłynął także słynny moment zerwania i spłonięcia taśmy filmowej. Czy jest to moment wpisany w opowiedzianą historię, czy też zewnętrzny wobec niej? Znak dany od reżysera, narratora czy może jeszcze innej instancji? To tylko nieliczne i przykładowe pytania spośród tych zadawanych przez interpretatorów, udzielających następnie niejednokrotnie szczegółowych, wyczerpujących i logicznych odpowiedzi, ale także zdających sprawę z trudności w ich formułowaniu. W artykule nie tyle (czy nie tylko) referowane są istniejące już wykładnie, ile przede wszystkim formułowany jest związany z nimi teoretycznie ważki problem interpretacji, która nie ma szansy na zadowalające rozstrzygnięcie. Crux interpretum to bowiem nieinterpretowalne miejsce w tekście, a jednocześnie miejsce zapalne dla teorii interpretacji w ogóle.

Keywords

• Ingmar Bergman
• interpretacja
• teoria interpretacji
• teoria filmu