Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (Feb 2009)
Günlük İletişimde Dil – Davranış İlişkisi
Abstract
Günlük iletişimlerde meydana gelen iletişim kazalarında hep yanlışanlaşılmaktan şikâyet ederiz. Ancak “Acaba kendimizi yanlışmıifade ettik?” diye pek düşünmeyiz. İletişimde temel bir kural vardır: Ne kadar konuşursanız konuşun, söylediğiniz karşıtarafın algıladığıyla sınırlıdır. Dolayısıyla iletişimde temel unsur alıcıya mesajıamaca uygun olarak gönderebilmektir. Bu noktadan hareketle sağlıklıbir iletişimde dilin sadece sentaktik veya semantik boyutuyla yetinmek doğru bir yaklaşım değildir. Sağlıklıbir iletişim için bu iki hususu tamamlayacak olan pragmatik boyutu da göz ardıetmemek gerekir. Bu husus aynıkültür mensuplarının iletişiminde daha az zorluk çıkarırken, hedef dil mensuplarıyla kurduğumuz iletişimlerde daha büyük sıkıntılarımeydana getirmektedir. İletişimi en basit şekilde şöyle tanımlamak mümkündür: İletişim, göndericinin uygun bir kanal aracılığıyla alıcıya mesajınıulaştırmasıdır. Ancak iletişimi pragmatik açıdan irdelediğimizde, karşımıza çok daha karmaşık bir yapıçıkmaktadır. Yani, Keller’in 1994, s. 104 de ifade ettiği gibi iletişim, bir başkasına, açık bir şekilde, bir bildirim yapmak amacıyla gerçekleştirilen her türlü davranıştır. Tanımda yer alan “davranış” kavramıbizzat “ifade” kavramıyla örtüşmektedir. Çünkü bir kişi herhangi bir ifadede bulunduğu anda, aynızamanda bir davranışbiçimini de sergilemişolur Hufeisen-Neuner, 2003:107 . Bu sebeptendir ki, dil ve davranışkavramlarınıbirbirlerinden ayrıdüşünmek imkânsızdır. Keller’in yukarıda yer verilen tanımının devamı şöyledir: “İletişim, beraber yaşadığımız insanlarıbelli işaretler vasıtasıyla, belli bir amaca yönelik olarak etkilemek; bu etkilemeyi yapmak isterken de, karşıtarafın etkilenmeye değer bir sebebi fark edebilmesidir.” Tanımın bu kısmınıirdelediğimizde, iletişimin özünde alıcıyıbir amaca yönelik olarak etkilemek gerektiği hususu ön plana çıkmaktadır. Zaten “iletişim kazaları” da critical incidents amaca uygun olarak etkilemenin başarısız olduğu durumlarda karşımıza çıkmaktadır. Ancak hemen şunu da eklemek gerekir ki, farklıkültür mensuplarıarasında yaşanan iletişim kazaları, aynıkültür mensuplarıarasında da yaşanmaktadır. Bir başka ifadeyle, iletişim kazalarıhem interkültürel hem de intarkültürel boyutta yaşanabilir.
