Archiwum Kryminologii (Jan 2008)
Culture defence a polskie prawo karne
Abstract
Tekst porusza problem stosowania się do prawa krajowego państwa goszczącego mniejszości wywodzących się z różnych kręgów kulturowych. Autorka artykułu przygląda się i szczegółowo omawia w tym zakresie zapisy 27 Międzynarodowego paktu praw obywatelskich i politycznych z 16 grudnia 1966 r., wybrane artykuły Konstytucji RP oraz treść Konwencji ramowej o ochronie mniejszości narodowych. O. Sitarz podkreśla rolę zwyczaju i obyczaju w życiu każdego człowieka oraz jego wpływ na jego zachowanie i wybory, w tym również decydowanie się na popełnianie przestępstw. Autorka zachęca do spojrzenia na problem odrębności kulturowej z dwóch perspektyw - stanowienia i stosowania prawa podkreślając, że należy zastanowić się głębiej nad prawem człowieka do kultywowania własnych obyczajów i tradycji mając na względzie jednocześnie ład społeczny, porządek prawny i poczucie bezpieczeństwa wszystkich jednostek. W artykule zaprezentowane zostały także przykłady państw, które zdecydowały się na uwzględnienie odrębności kulturowej w swoim porządku prawnym. Autorka tłumaczy zagadnienie cultural defence (obrony przez kulturę) i rolę wykorzystywania przynależności do danej grupy kulturowej jako argumentu służącego wyłączaniu odpowiedzialności. W artykule omówiony zostaje także problem ewentualnego nadużywania obrony przez kulturę przez osoby uważające się za członków poszczególnych grup społecznych, których celem jest uniknięcie odpowiedzialności za zachowania niezgodne z obowiązującymi normami prawa karnego. W podsumowaniu autorka omawia czynniki kulturowe, które determinują zachowanie jednostek w kontekście odpowiedzialności karnej wymieniając okoliczności uchylające przestępność czynu (wyłączające winę, bezprawność lub znoszące społeczną szkodliwość), uchylające karalność, łagodzące w ramach nadzwyczajnego złagodzenia kary oraz łagodzące w ramach ustawowego zagrożenia karą, adekwatne do niższego stopnia społecznej szkodliwości.
Keywords
