Majallah-i Huqūqī-i Biyn/al-milalī-i (Apr 2022)
تأملی بر رهیافت‌های «فرمالیستی» و «انتقادی» از قواعد حقوق بین‌الملل
Abstract
نظام حقوق بین‌الملل همانند هر نظام حقوقی، نیازمند تشخیص و توجیه قواعد حقوقی خود است. رهیافت‌های صوری و شکل‌گرایانه به منظور تشخیص قواعد حقوقی از دیگر هنجارها و نیز استنتاج حقوقی با تکیه بر منطق صوری و برهان قیاسی در حقوق بین‌الملل نیز مجال طرح یافته است. اما باقی‌ماندن در چارچوب‌های فرمالیستی و شکلی حقوق بین‌الملل که در منابع صوری از قبیل معاهدات، عرف، اصول کلی حقوق و نیز برخی قطعنامه‌ها تعیّن یافته است، با پویایی این شاخه از دانش حقوق ناسازگار است. ازاین‌رو رهیافت‌های انتقادی حقوق، قصور شکل‌گرایی را در بروز و توجیه قواعد حقوق بین‌الملل نشانه گرفته‌اند. هرکدام از رهیافت‌های فرمالیستی و انتقادی در شناسایی، تبیین، توجیه و تفسیر قواعد حقوقی بین‌المللی، راه برگزیدۀ خود را به صواب می‌دانند. مقالة حاضر، با استفاده از روش تحلیل نظری تلاش دارد با مرور و تأمل در خاستگاه و روش‌های هریک از این دو رهیافت در تشخیص و استدلال قواعد حقوق بین‌الملل، سهم هریک را در منطق حقوق بین‌الملل بررسی و تحلیل کند. هر دو رهیافت به سهم خود در غنای روش‌های حقوق بین‌الملل سهیم‌اند اما رهیافت‌های فرمالیستی همچنان غالب به نظر می‌آیند.
Keywords
