روستا و توسعه (Nov 2018)
تحلیل اثرات طرح خروج دام از جنگل بر مردم محلی: مطالعه موردی روستای سیاه‌دره نهاوند
Abstract
هدف کلی پژوهش حاضر بررسی آثار و پیامدهای اجرای طرح خروج دام از جنگل در روستای سیاه‌دره شهرستان نهاوند بود، که به‌صورت کیفی و با استفاده از روش نظریه بنیانی انجام شد. جمع‌آوری اطلاعات از طریق مشاهده نیمهمشارکتی و مصاحبه نیمهساختارمند در سال 1394 و در قالب گروههای بحث متمرکز صورت گرفت. جامعه آماری تحقیق سرپرستان خانوارهای ساکن روستای مورد مطالعه بودند. نمونه‌گیری تحقیق به‌صورت هدفمند و تا زمان اشباع نظری داده‌ها پیش رفت. پایایی پرشسنامه از طریق یادداشت‌برداری نکات کلیدی مطرح‌شده در مصاحبه‌ها، ایجاد نوعی تعامل دو طرفه با مصاحبه‌شوندگان و سهوجهیسازی و روایی آن نیز از طریق راهبرد «بازخورد مشارکت‌کننده» تأیید شد. تحلیل اطلاعات گردآوریشده از طریق مصاحبه و مشاهده با استفاده از روشهای تحلیل کیفی و از طریق استخراج، دسته‌بندی، طبقه‌بندی و دستیابی به مفاهیم کلی در قالب روش نظریه بنیانی انجام گرفت. طبق نتایج به‌دست آمده، اثرات خروج دام از جنگل در شش دسته شامل 1) تضعیف و رکود فعالیتهای دامداری، 2) اثرات مثبت و منفی بر وضعیت مالی روستاییان، 3) پیدایش معضلات اجتماعی در روستا، 4) تضعیف روحیه مشارکتی روستاییان در حفظ جنگل‌ها و مراتع، 5) عدم پایبندی سازمان‌های دولتی به تعهدات طرح، و 6) اثرات سوء روحی و روانی طبقه‌بندی شدند. در پژوهش حاضر، پیشنهادهای برنامه‌ریزی جامع در راستای ساماندهی پرورش دام و تلاش دولت برای عملی کردن وعده‌های دادهشده به جنگل‌نشینان به‌منظور رفع مشکلات اجرایی طرح ارائه شد.
