مجله آب و خاک (Mar 2020)
وضعیت ماده آلی خاک در توده‌های جنگلی ارسباران
Abstract
با توجه به نقشهای مهم ماده آلی خاک در اکوسیستم، ضروری است که وضعیت آن در شرایط مختلف محیطی مورد بررسی قرار گیرد. بر این اساس مطالعه حاضر در زیر حوضه کلیبرچای سفلی از جنگلهای ارسباران با مطالعه پنج خاکرخ شاهد در بخشهای محیطی متمایز شده برمبنای توزیع تیپهای جنگلی در امتداد یک نیمرخ ارتفاعی انجام شد. ضمن تجزیههای مرسوم خاک، شناسایی نوع آن و مطالعه وضعیت ماده آلی، بهعنوان هدف اصلی تحقیق، با بررسی مقدار ماده آلی خاک، توان ترسیب کربن آلی آن و مطالعه میکرومرفولوژیک شکلهای بقایای آلی تکمیل گردید. نتایج بیانگر تغییر نوع خاک از انتیسول، اینسپتیسول و آلفیسول به مالیسول با کاهش ارتفاع بود. در روندی مشابه، همگام با افزایش تکامل خاک میزان ترسیب کربن آلی آن نیز افزایش یافت امّا مقدار ماده آلی روندی عکس بهدلیل نوع فرآیندهای دخیل در تجزیه بقایا در نواحی مختلف نشان داد. با توجه به امکان روی دادن انواع فرآیندهای فیزیکی و بیوشیمیایی تحت شرایط مختلف محیطی، در نواحی مرتفع شکلهای دستنخوررده بقایای آلی بهعنوان شکل غالب شناخته شدند امّا با کاهش ارتفاع غالبیت در اختیار شکلهای کاملاً تجزیه شده بود. در محدوده و مقیاس مورد مطالعه عامل ارتفاع با توجه به اثرات مستقیم و غیرمستقیم خود بهعنوان اصلیترین فاکتور محیطی کنترل کننده وضعیت ماده آلی خاک تشخیص داده شد. در نهایت نتیجه شد با توجه به ارتباط بین نوع خاک، مقدار ماده آلی، توان ترسیب کربن آلی خاک و شکلهای بقایای آلی میتوان از شناسایی خاکها و توزیع آنها در مدیریت منطقهای کربن آلی خاک نیز استفاده نمود.
Keywords
