ارزیابی مدیریت مشارکتی در حفاظت از ذخیره‌گاه‌های زیست‌کره (مطالعۀ موردی: پارک ملی گلستان)

Abstract

مقدمه: ذخیره‌گاه‌های زیست‌کره، مناطق حفاظت‌شدۀ طبیعی- زیستی بین‌المللی هستند که افزون‌بر حفاظت، دستاوردهایی مانند ارائۀ زیستگاه‌های پژوهشی کم‌نظیر به دانشمندان و تجربۀ مهارت انسان در پشتیبانی از توسعۀ پایدار را نمایان می‌کنند. هدف این پژوهش، ارزیابی مدیریت مشارکتی در حفاظت از پارک ملی گلستان، از اولین ذخیره‌گاه‌های زیست‌کرۀ کشور است. مواد و روش‌ها: پژوهش حاضر از نوع میدانی توصیفی است و داده‌های لازم با تکمیل پرسشنامه‌های اینترنتی توسط جامعۀ هدف شامل سازمان‌های مردم‌نهاد، همیاران طبیعت، جوامع محلی، نیروهای دولتی و دیگر افراد جامعه تهیه شد. یافته‌ها: نتایج پژوهش، بیانگر تمایل همیاران طبیعت به مشارکت در آموزش جوامع و مقابله با قاچاق چوب، تمایل جوامع محلی به پیشگیری از حریق و نیز گرایش سازمان‌های مردم‌نهاد به مشارکت در آموزش جوامع، پیشگیری از حریق و مقابله با قاچاق چوب است. همچنین اختلاف معنی‌داری در مشارکت در آموزش جوامع، مشارکت در اطفا و پیشگیری از حریق، جلوگیری از تخریب و تبدیل جنگل، مقابله با شکار غیرمجاز و قاچاق چوب و جلوگیری از ورود دام به جنگل در بین گروه‌ها دیده شد. نتیجه‌گیری: با توجه به اختلاف معنی‌دار بین گروه‌ها، می‌توان در زمینۀ مورد علاقه و مشارکتی آنان برنامه‌ریزی کرد. به‌علت سهولت دسترسی افراد جامعه به شبکه‌های اجتماعی و عضویت پررنگ آنها در گروه‌های محیط زیستی، می‌توان از این ظرفیت در آموزش و مشارکت بیشتر این افراد در مدیریت ذخیره‌گاه زیست‌کره بهره گرفت.

Keywords

• تخریب جنگل
• جوامع محلی
• سازمان‌های مردم‌نهاد
• مدیریت مشارکتی
• همیاران طبیعت