زبان پژوهی (Apr 2023)
تحلیل گفتمان انتقادی در روایت‌های زنان تحت خشونت خانگی بر‌اساس مدل کنشگران اجتماعی ون لیُوِن (2008)
Abstract
پژوهش حاضر با هدف بررسی روایت‌های زنان از تجربة شخصیِ خود نسبت به خشونت‌های خانگیِ اعمال‌شده بر آن‌ها و آشکار ساختن ایدئولوژی تولیدکنندگان روایت‌ها نسبت به خود و افراد خشونت‌گر انجام شده‌است. به این منظور، پنجاه روایتی که مستقیماً به وسیلة زنان خشونت‌دیده نقل شده بود، به صورت تصادفی انتخاب شده و با استفاده از مدل کنشگران اجتماعی ون لیُوِن (Van Leeuwen, T. (2008) بررسی شده‌اند. یافته‌ها نشان می‌دهد که در روایت‌های مورد بررسی، کنشگران به صورت برجسته نشان داده شده‌اند و برای بازنمایی افراد خشونت‌گر، در مقایسه با افراد خشونت‌دیده، به میزان بیشتری از مؤلّفه‌های گفتمان‌مدار جامعه‌شناختی- معنایی استفاده شده‌است. تفاوت کاربرد برخی از مؤلّفه‌ها برای بازنمایی افراد خشونت‌گر و افراد خشونت‌دیده چشمگیر است. این تفاوت می‌تواند نشان‌دهنده آن باشد که زنان خشونت‌دیده جایگاه مناسبی برای خود در نظر نمی‌گیرند؛ در متحمّل شدنِ خشونت، افزون بر اینکه افراد خشونت‌گر را عامل اصلی می‌دانند، احتمالاً خود را هم تا اندازه‌ای گناه‌کار می‌دانند؛ اعضای خانوادة خود را، حتی در مواردی که بی‌گمان خشونت‌گر هستند، به طور منفی ارزش‌گذاری نمی‌کنند؛ و نگاه بالا به پایینی که جامعه نسبت به زنان دارد، در گفتار و در نتیجه در ایدئولوژی خود زنان هم نمایان است.
Keywords
