مطالعه کیفی مهارت‌های مورد نیاز معلمان برای اجرای موفق آموزش فراگیر (نمونه مورد مطالعه: معلمان شهرستان تربت‌حیدریه)

Abstract

هدف: پیاده‌سازی آموزش فراگیر یکی از چالش‌های مهم نظام آموزشی است. یکی از مشکلات اصلی در اجرای آموزش فراگیر، نبود آمادگی لازم معلمان آموزش عمومی برای کار در زمینه‌های آموزش فراگیر است. بر این اساس مطالعه حاضر با هدف شناسایی مهارت‌های مورد نیاز معلمان برای اجرای موفق آموزش فراگیر انجام گرفت.مواد و روش‌ها: پژوهش حاضر در چارچوب رویکرد پدیدارشناسی صورت گرفت. داده‌ها با مصاحبه نیمه‌ساختاریافته گردآوری شد. انتخاب شرکت‌کنندگان پژوهش از میان کلیه معلمان شهرستان تربت حیدریه، در چارچوب منطق نمونه‌گیری در رویکرد پدیدارشناسی و به صورت هدفمند (روش نمونه‌گیری با نمونه ناهمگون) انجام پذیرفت و 30 نفر از معلمان (15 نفر معلم شاغل در مدارس استثنایی و 15 نفر معلم شاغل در مدارس عادی) انتخاب و مورد مصاحبه قرار گرفتند. داده‌ها با روش تحلیل محتوای کیفی کدگذاری، طبقه‌بندی و در نهایت تم‌ها تعیین شدند.بحث و نتیجه‌گیری: بر مبنای نتایج کدگذاری مصاحبه‌ها و تجزیه و تحلیل کیفی، معلمان مهارت‌های‌ مورد نیاز جهت اجرای موفق آموزش فراگیر را در هفت تم «توانمندی در روابط انسانی»، «ویژگی‌های شخصیتی مناسب»، «توانمندی علمی»، «مهارت در تدریس»، «توانمندی در مدیریت کلاس»، «تعهد شغلی» و «کمک به رشد همه‌جانبه دانش‌آموزان» مطرح نمودند. نتایج هم‌چنین نشان داد که «توانمندی معلم در روابط انسانی» مهم‌ترین مهارت مورد نیاز معلمان در این خصوص می‌باشد. مصاحبه‌شوندگان برای «ویژگی‌های شخصیتی مناسب» خصوصیاتی از جمله صبوری و انگیزه بالا را مطرح نمودند. آشنایی با انواع معلولیت‌ها و آموزش فراگیر نیز مواردی از «توانمندی علمی» بودند. استفاده از روش‌های متنوع و نوین در تدریس مثالی از «مهارت در تدریس» و توانایی در اداره کلاس نمونه‌ای از «توانمندی در مدیریت کلاس» می‌باشد که توسط معلمان عنوان شدند. مصاحبه‌شوندگان هم‌چنین توجه به مسائل پرورشی را از دیگر مهارت‌های مورد نیاز معلمان برشمردند که به صورت «کمک به رشد همه جانبه دانش‌آموزان» مطرح شد. ویژگی‌های «انتقادپذیری، تسلط به کتب دانش‌آموزان با نیاز ویژه، داشتن طرح درس و مدیریت زمان» از یافته‌های نوین پژوهش حاضر بودند که در هیچ‌یک از پژوهش‌های پیشین شناسایی و مطرح نشده‌اند. با اتخاذ رویکرد فراگیر در امر آموزش، نقش معلم در تضمین موفقیت تحصیلی هر دانش‌آموز به یک موضوع اصلی تبدیل شده است که انتظار می‌رود معلمان به‌منظور آماده‌سازی برای آموزش فراگیر به مهارت‌هایی مجهز گردند. در پژوهش حاضر این مهارت‌ها در قالب هفت تم عمده مطرح گردیده است. کاربست و توجه به این مهارت‌ها، اجرای موفق آموزش فراگیر، پشتیبانی از موفقیت همه دانش‌آموزان و برآورده شدن نیازهای فراگیران متنوع را در پی خواهد داشت.

Keywords

• آماده‌سازی معلمان
• آموزش فراگیر
• تحلیل محتوا
• مطالعه کیفی