الگوهای پراکنش تیره سیب‌زمینی در ایران: کاربرد در حفاظت و مدیریت رویشگاه‌ها با تاکید بر اندمیسم و تنوع در جنوب غرب آسیا

Abstract

افزایش نرخ آسیب‌ها به زیستگاه‌های طبیعی نیاز به تدوین اطلاعات پایه جهت حفاظت را تقویت نموده است. الویت، مهمترین فاکتور در برنامه‌های حفاظتی می‌باشد. تیره سیب‌زمینی به عنوان یکی از گروهای دولپه‌ای حقیقی دارای طیف گسترده‌ای از مصارف دارویی، وابستگان وحشی گیاهان زراعی و زینتی می‌باشد. این تیره شامل 55 گونه متعلق به نه جنس از شش طایفه در ایران است. مطالعه حاضر با هدف توصیف ویژگی‌های ژئوبوتانیکی، پراکنش فضایی، مناطق غنای گونه‌ای، مراکز تنوع و اندمیسم و همچنین گونه‌های نادر و در خطر انقراض با رویکرد ژئوبوتانیکی و حفاظت تبیین شده است. این پژوهش براساس ارزیابی 3123 نمونه ثبت شده از 2650 موقعیت جغرافیایی صورت پذیرفته است. این مناطق جغرافیایی در سلول‌های شبکه‌ای1° × 1° (UTM) با مقیاس 100 کیلومتر مربع به استثنای منطقه مرزی برای تعیین الگوی پراکنش و مناطق مهم به منظور مدیریت حفاظت جهت تهیه نقشه‌ها مورد ارزیابی قرار داده شده است. طبقات تهدید آرایه‌های تیره سیب‌زمینی در ایران عبارتند از: بحرانی (4/43 درصد) و آسیب‌پذیر (34 درصد) که عمده آن‌ها (9/58) درصد در منطقه ایرانو-تورانی استقرار یافته است. نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که بالاترین غنای گونه‌ای این تیره در کوه‌های البرز، زاگرس، کپه‌داغ و مکران تمرکز دارد. علاوه بر این، دامنه ارزش حفاظتی رویشگاه‌ها بین 15/0 (نوار ساحلی فارسی خلیج فارس و دریای عمان) تا 19/11 (البرز شرقی) متغیر می‌باشد.

Keywords

• الویت‌های حفاظتی
• تنوع گیاهی
• فهرست سرخ گونه‌ها
• مدیریت حفاظت