ویژگی‌های نمونه‌ای از کتاب‌های درسی گروه علوم تربیتی سازمان سمت: تحلیل محتوای نقدهای متخصصان

Abstract

یکی از وظایف اصلی سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، تصنیف، تألیف و ترجمۀ مأخذ مبنایی است؛ با این حال مرور شواهد نشان داده است علی‌رغم گذشت بیش از سه دهه از عمر این سازمان، یک خلأ پژوهشی جدّی در زمینة بررسی علمی آثار منتشرشدۀ آن در حوزۀ علوم تربیتی به صورت کلی (نه به صورت تک کتاب) وجود دارد. بررسی این خلأ پژوهشی هدف مطالعۀ حاضر است. این پژوهش به روش تحلیل محتوا انجام شده و جامعۀ آماری آن تمامی کتاب‌های منتشرشدۀ گروه تخصصی علوم تربیتیِ «سمت» بوده است که تا پیش از سال 1395 منتشر شده‌اند. از این جامعه، 33 کتاب، به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند. ابزار مورد استفاده در مطالعه، «فرم نقد کتب درسی دانشگاهی شورای بررسی متون و برنامه‌های علوم انسانی» بوده است. هر کتاب را دو عضو هیئت علمی دانشگاه‌ها و متخصص در حوزۀ مربوط، بررسی انتقادی کرده و فرم مذکور را تکمیل نموده‌اند. طبق این مطالعه، دست‌کم 70 درصد از متخصصان، نمونۀ انتخاب‌شده از کتاب‌های درسی گروه علوم تربیتی سازمان «سمت» را از لحاظ شاخص‌های اعتبار منابع، دقت در ارجاع‌دهی، رعایت امانت، بی‌طرفی علمی، رعایت قواعد نگارش، روان‌بودن، معادل‌سازی دقیق اصطلاحات، نظم منطقی در کل اثر و نیز کیفیت حروف‌نگاری، صفحه‌آرایی و صحافی خوب و دست‌کم 30 درصد از متخصصان، نمونۀ انتخاب‌شدۀ کتاب‌های رشتۀ علوم تربیتیِ «سمت» را از حیث شاخص‌های روزآمدی منابع، جامعیت محتوا و کیفیت تحلیل، ضعیف ارزیابی کرده‌اند؛ این عدد در شاخص‌های شکلی بیشتر بوده است. در نتیجه، پیشنهادهایی در خصوص ارتقای کیفی آثار منتشرشده ارائه شده است.

Keywords

• کتاب درسی
• علوم تربیتی
• و «سمت»