Mukaddime (May 2022)
Nesne ile Özne Arasında: Mehmet Rauf’un “Uzaktan” Adlı Hikâyesinde Hatırlamanın Psikanalitik Görüntüsü
Abstract
İnsanoğlunun ayırıcı hususiyetlerinden biri olan bellek, onun şimdi ile geçmişi arasındaki münasebetini tesis etmekle kalmaz; aynı zamanda geleceğin şekillendirilmesinde de önemli bir rol oynar. Belleğin içerisinde ayrı bir yeri olan anılar ise yalnızca görsel ve işitsel bir form görüntüsü çizmeyen, unutulmaya karşı bir tavır alışın metaforu olarak karşımıza çıkar. Öte yandan insanın içinde bulunduğu zamanın psikolojik görüntüsü geçmişe dair anıların yeniden yapılandırılmasına neden olur. Bir özne olarak algısı ve belleği arasında kendiliğinin görüntüsünü ortaya koyan insan, böylelikle, zihninde yaşattıklarıyla bir arada yaşamaya devam edecektir. Mehmet Rauf’un önce Servet-i Fünûn’da tefrika edilen, ardından İhtizar adlı eserine alınan “Uzaktan” adlı hikâyesi hem yayımlandığı yıl itibariyle hem de konuyu ele alışı bakımından Servet-i Fünûn neslinin sanat telakkilerini temsil eden bir erken dönem hikâyesi olarak nitelendirilebilir. Şimdiki zamana ait mutsuzluğundan kaçıp geçmiş yaşantılarına sığınan Nail’in kaleminden bir mektup şeklinde yazılan hikâye bu yapısıyla insanın yeniden anlamlandırdığı kişiliğini gösteren müstesna bir yere sahiptir. Bu anlamda Nail’in geçirdiği süreç psikanalitik bir bakış açısıyla yorumlanmış, arzusunu bütün kılmaya çalışan insanın geçirdiği anlamlandırma çabası incelenmiştir. Belleğin yazı ile olan ilişkisi, kendilik algısının ve arzunun özne ile nesne arasındaki ayrışmada nasıl bir rol oynadığı gösterilmiştir. Makalede kahramanın hikâye zamanında geçirdiği mutsuzluk ve geçmişte aranan neşe psikanalitik edebiyat kuramının bakış açısıyla incelenecektir.
Keywords
