مدیریت و برنامه‌ریزی در نظام‌های آموزشی (Mar 2022)
بازنمایی معنایی تجارب زیسته دانش‌آموزان دوزبانه (بلوچ) از آموزش به زبان فارسی: یک مطالعه پدیدارشناسی
Abstract
هدف: پدیده چند زبانی از دیرباز یکی از مسائل اصلی جامعه ایرانی بوده است. در کشور ما هر ساله تعداد زیادی از دانش‌آموزان با تسلط به زبان قومی و مادری‌شان و با آشنایی اندک به زبان فارسی وارد دبستان می‌شوند؛ اما از گذشته تاکنون نظام آموزشی ما با این همه کودک برخورد زبانی واحدی داشته است و همه آنان را فارسی زبان می‌داند. هدف پژوهش حاضر، بازنمایی معنایی تجارب زیسته دانش‌آموزان دوزبانه (بلوچ) ابتدایی از آموزش به زبان فارسی بود.مواد و روش‌ها: رویکرد حاکم بر پژوهش حاضر از نوع پژوهش کیفی بوده و روش پدیدارشناسی در آن به کار گرفته شده است. داده‌های پژوهش به روش مصاحبه نیمه‌ساختاریافته گردآوری شده‌اند و تحلیل داده‌ها با استفاده از روش تحلیل محتوای مضمونی انجام گرفت. شرکت‌کنندگان در این پژوهش، دانش‌آموزان مقطع ابتدایی شهرستان سراوان بوده است که با روش نمونه‌گیری هدفمند از بین پایه‌های چهارم، پنجم و ششم ابتدایی که در سال ۹۹-۱۳۹۸ مشغول به تحصیل بودند، انتخاب شدند.بحث و نتیجه‌گیری: تحلیل عمیق دیدگاه‌های دانش‌آموزان، موجب شناسایی و دسته‌بندی هفت مضمون سازمان‌دهنده شامل؛ نگرش دانش‌آموزان نسبت به مدرسه (با سه مضمون پایه مکان پرورشی، مکان عاطفی-اجتماعی و مکان آموزشی)؛ اثرات کاربرد زبان مادری در مدرسه (با سه مضمون پایه یادگیری معنادار، ادراک عمیق و احساس قوی)؛ موانع به‌کارگیری زبان مادری در مدرسه (با مضمون پایه هزینه‌بری آموزش زبان مادری)؛ جایگاه زبان مادری در مدرسه (با چهار مضمون پایه استفاده غیررسمی، استفاده ناچیز، اجبار بر استفاده زبان رسمی و نادیده گرفتن زبان مادری)؛ احساس اولیه ورود به مدرسه (با دو مضمون پایه احساسات منفی و مکانیسم‌های دفاعی)؛ اثرات عدم استفاده زبان مادری در مدرسه (با سه مضمون پایه یادگیری سطحی، ضعف در یادگیری و هیجانات منفی) و جایگاه زبان مادری (با دو مضمون پایه محترم شمردن و هویت بخشی) گردید.
Keywords
