بررسی تغییرات عناصر غذایی پرمصرف در پتانسیل اسمزی و ماتریک یکسان در سیستم های آبیاری کامل و بخشی ریشه ذرت

Abstract

سابقه و هدف: تنش‌های خشکی و شوری از مهم‌ترین معضلات موجود در بخش کشاورزی و مدیریت خاک محسوب می‌شوند. این تنش‌ها سبب تغییر در جذب عناصر غذایی توسط گیاه خواهد شد. تحت شرایط طبیعی، گیاه تحت تنش هم‌زمان شوری و خشکی قرار می‌گیرد. با این حال مطالعات اندکی وجود دارد که به تفکیک، سهم هر یک از تنش‌ها را بر تغییرات جذب عناصر غذایی در شرایط یکسان و برابر پتانسیل اسمزی و ماتریک تعیین می‌نماید. بنابراین این تحقیق اثر مقادیر برابر پتانسیل ماتریک و اسمزی بر روی تغییرات برخی از عناصر غذایی جذب شده و نسبت آن‌ها را تحت سیستم‌های آبیاری کامل و بخشی ریشه، در برگ و ریشه گیاه ذرت مورد بررسی قرار می‌دهد.مواد و روش‌ها: آزمایشات با فاکتورهای نوع پتانسیل (اسمزی، ماتریک و توأم (مجموع اسمزی و ماتریک) و سطح پتانسیل (46/0-، 12/1-، 91/1- و 63/3- بار) در قالب طرح کاملاً تصادفی در شرایط گلخانه‌ای بر روی گیاه ذرت در سه تکرار انجام شد. جهت اعمال تنش شوری و خشکی هم‌زمان بر دو نیمه ریشه یک گیاه، از یک ساختار جداکننده به منظور جداسازی ریشه به دو بخش در گلدان استفاده شد. برای ثابت نگه داشتن مکش ماتریک گلدان‌ها و زهکشی از تانسیومترهای دست‌ساز استفاده گردید.یافته‌ها : بررسی تغییرات غلظت عناصر غذایی در برگ نشان داد که سیستم آبیاری بخشی ریشه در تیمار توأم، به ترتیب سبب کاهش 11و 7 درصدی غلظت N در سطح 12/1- و 19/1- بار نسبت به تیمار پتانسیل ماتریک در سطوح متناظر گردید. هم‌چنین غلظت P برگ در سطح 91/1- بار در تیمار توأم نسبت به سطح پتانسیلی متناظرآن در تیمار پتانسیل اسمزی و ماتریک به ترتیب 87 و 83 درصد و در سطح 63/3- بار نسبت به سطح پتانسیلی متناظرآن در تیمار پتانسیل اسمزی و ماتریک به ترتیب 91 و 95 درصد افزایش داشت. این در حالی بود که غلظت عناصر N، K، K/Nو K/Ca جذب شده در ریشه، تحت تأثیر اثر متقابل نوع و سطح پتانسیل و K/Mg تنها تحت تأثیر نوع پتانسیل قرار گرفتند. در سیستم آبیاری بخشی نیز تغییرات معنی‌دار N، K، K/N و K/Ca در بخش تحت تاثیر پتانسیل اسمزی و مجموع Ca و Mg در بخش تحت تاثیر پتانسیل ماتریک نسبت به آبیاری کامل ریشه مشاهده گردید. نتیجه‌گیری: این بررسی نشان داد که در سطوح بالای پتانسیل اسمزی و ماتریک در تیمارهای توأم ، به علت وجود آب کافی در نیمی از ریشه، تغییرات عناصر غذایی جذب شده نسبت به تیمارهای مجزای اسمزی و ماتریک کم بوده و با کاهش سطوح پتانسیلی این تغییرات افزایش می‌یابد. در این حالت بیشترین تغییرات عناصر مربوط به بخش شوری از تیمار توأم می‌باشد. بنابراین کاهش سطح پتانسیل اسمزی در بخشی از ریشه در صورتی که با افزایش پتانسیل ماتریک در بخش دیگر ریشه همراه باشد می‌تواند سبب کاهش به هم‌خوردگی تعادل تغذیه‌ای گیاه گردد.

Keywords

• تنش خشکی
• تنش شوری
• ریشه
• عناصر پرمصرف