Bulletin of the Mineral Research and Exploration (Aug 2019)
Güneydoğu Anadolu havzasında petrol ve iyot ilişkisi
Abstract
Bu çalışma, Türkiye petrol üretiminin tamamına yakınının (% 95’inden fazlasının) yapıldığı Güneydoğu Anadolu havzası petrol sahalarındaki formasyon sularındaki iyot miktarlarının belirlenmesi ve iyotun hidrokarbon birikimleri ile olan ilişkisini incelemek amacıyla yapılmıştır. Çalışmada, Güneydoğu Anadolu havzasında Türkiye Petrolleri (TPAO) tarafından petrol ve doğalgaz üretimi yapılan farklı jeolojik yapılara sahip 49 sahadaki 234 adet üretim kuyusundan formasyon suyu ve Elbeyli (Adıyaman) sahasında açılmakta olan EBY-17 kuyusu sondaj çamurundan numuneler alınmış ve iyot analizleri yapılmıştır. Güneydoğu Anadolu havzasında, havzadaki sahalar hem yaşlı hem de bazı sahalarda ikincil üretim yöntemleri kullanılıyor olmasına karşın, petrol ve doğalgaz yatakları ile iyotun yüksek ilişkisi kanıtlanmıştır. Dünyanın diğer petrol ve doğalgaz sahalarında olduğu gibi, Güneydoğu Anadolu havzasındaki petrol ve/veya doğalgaz rezervuar sularının tamamı tuzlu değildir, ancak tamamı iyotça zengindir. Bu nedenle, iyotça zengin sular Güneydoğu Anadolu havzasında petrol ve doğalgaz üretimi yapılabilir (olgunlaşmış hidrokarbon içeren) rezervuarlar içinde doğrudan bir belirteçtir. Numune alma işlemi oldukça basit, laboratuvar analizleri de çok kısa sürede sonuçlandırılan, maliyeti düşük, güvenilir ve tutarlı sonuçları olan rezervuar hedefli iyot jeolojisi ve hidrojeolojisi verilerinin, diğer jeolojik ve jeofizik yöntemler ile birlikte kullanılması durumunda, hidrokarbon arama riskini en aza indirmek ve ticari üretim yapılabilir yeni yatakların keşfedilebilmesi için pratik ve etkili bir araç olarak kullanılabileceği kanaatine ulaşılmıştır.
Keywords
