معناشناسی واژگان نظام خویشاوندی در قرآن کریم

Abstract

مطالعه معناشناختی مفردات قرآن کریم که به نحو هوشمندانه ‌و حکیمانه‌ای در آیات ‌و سور جای گرفته‌اند، دستیابی به شبکه‌ای منسجم از معانی ‌و مفاهیم عمیق این کتاب آسمانی را تسهیل می‌نماید. در بین مفردات قرآن مجید، تعدادی از واژگان در ظاهر مترادف ‌و هم‌معنا می‌باشند، حال‌آنکه با تدقیق معنائی واژگان، تفاوت‌های ظریف بین کلمات ظاهر می‌گردند. هدف این پژوهش، تبیین تفاوت‌های معنائی دو واژه «الأمّ» و «الوالدة» می‌باشد. این امر پس از بررسی معجمی و تفسیری کلمه‌ها، با روش مطالعه روابط مفهومی واژه و تجزیه آن به مؤلفه‌های معنائی صورت گرفته است. این تحقیق سعی دارد تا با تحقیق اکتشافی در قرآن ‌و در چارچوب معناشناسی ساختارگرا، تفاوت این دو واژه ‌و چگونگی کاربرد آن‌ها را به لحاظ معنائی در عبارات ‌و آیات قرآنی بررسی کند. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که روش‌های معنی‌شناسی می‌تواند دقت معنایی را در واژگان بالا ببرد، چنانکه از مقایسه حضور این دو واژه در قرآن کریم ملاحظه می‌شود که هر دو کلمه در 6 مورد از 8 مؤلفه معنائی با هم اشتراک، و در 2 مورد تفاوت دارند. بررسی بیشتر این مقاله به این نکته انجامید که دو واژه مورد بحث دارای خصوصیت «زمان‌مندی» می‌باشند؛ به این معنی که کلمه «الوالدة» به دوره زمانی خاصی از مراحل زندگی «الأمّ» اطلاق می‌گردد. این ویژگی را در غالب واژه‌های مجموعه نظام خویشاوندی نیز می‌توان ملاحظه کرد.

Keywords

• قرآن کریم
• الأمّ
• الوالدة
• معناشناسی ساختگرا
• ترادف
• مؤلفه معنائی
• زمان‌مندی
• اعجاز