روش شناسی علوم انسانی (Jun 2017)
اهمیت تمایز ارزش‌های معرفتی و غیر معرفتی در شناخت رابطۀ علم و ارزش
Abstract
مطابق آرمان علم غیر ارزش‌بار، در ارزیابیِ معرفتیِ نظریاتِ علمی، فقط ارزش‌های معرفتی می‌توانند نقش مشروع داشته باشند. در سال‌های اخیر این آموزه به سختی به چالش کشیده شده است. یکی از انتقادهای مهم مخالفان این دیدگاه نامعتبر بودن تمایز میان ارزش‌های معرفتی و غیر معرفتی است. در این مقاله با ارائۀ استدلالی از این ادعا دفاع می‌شود که تمایز میان ارزش‌های معرفتی و غیر معرفتی معتبر و همین‌طور برای داوری دربارۀ مشروعیت دخالت ارزش‌ها در ارزیابی معرفتی نظریات ضروری است. در واقع، هدف اصلی مقاله بیان استدلالی در دفاع از این مدعاست که پذیرش آموزۀ تعین ناقص نظریه به وسیلۀ شواهد، که تقریباً مورد قبول همۀ منتقدان آرمان علم غیر ارزش‌بار است، مستلزم قول به وجود گروه ممتازی از ارزش‌ها در میان ارزش‌های مؤثر بر محتوای نظریات علمی است که می‌توان آنها را ارزش‌های معرفتی خواند. سپس در همین چارچوب تعریفی از ارزش معرفتی ارائه خواهد شد. در پایان، به این بحث می‌پردازیم که توجه به تمایز میان ارزش‌های معرفتی و غیر معرفتی و همین‌طور شکل خاص اثرگذاری ارزش‌های معرفتی بر محتوای نظریات علمی برای دفاع از عینیت علم لازم است.
