طراحی یک سیستم هشدار زودهنگام بحران‌های ارزی در ایران: رویکرد تغییر رژیم مارکوف

Abstract

وقوع بحران‌های ارزی هزینه‌های سنگینی بر اقتصاد کشورها تحمیل می‌کند. به همین علت، در سال‌های اخیر، طراحی سیستم‌هایی جهت هشدار زودهنگام این بحران‌ها توسعه یافت تا بتوان با شناسایی زودهنگام آن‌ها و فراهم نمودن زمان کافی برای سیاست‌گذاران، از وقوع یک چنین بحران‌هایی جلوگیری نمود. این پژوهش نیز تلاش نمود تا با بکارگیری داده‌های فصلی اقتصاد ایران طی دوره زمانی 1395:02-1367:01 و استفاده از رویکرد تغییر رژیم مارکوف، ضمن طراحی یک سیستم هشدار زودهنگام بحران‌های ارزی در اقتصاد ایران و شناسایی درون‌زای بحران‌های به وقوع پیوسته در دوره مورد بررسی و پیش‌بینی بحران‌های آتی، عوامل مؤثر بر ایجاد و تشدید این بحران‌ها را، به طور جداگانه، در دوره‌های آرامش و بحران شناسایی نماید. نتایج حاصل از این مطالعه نشان می‌دهد که سیستم طراحی شده توانایی بالایی در شناسایی این بحران‌ها در دوره زمانی مورد بررسی و پیش‌بینی بحران‌های آتی داشته است. بر اساس این سیستم، وقوع بحران‌های ارزی و تشدید شرایط بحرانی در ایران با مجموعه‌ای از عدم تعادل‌های اقتصاد کلان مرتبط است. این عدم تعادل‌ها و مشکلات موجود در بخش‌های پولی، مالی و خارجی و همچنین، وابستگی کشور به درآمدهای نفتی زمینه وقوع بحران‌های ارزی را در اقتصاد ایران فراهم نموده‌اند. به طور خاص، بر اساس این نتایج، در دوره آرامش، تورم مهمترین عامل افزایش احتمال وقوع بحران ارزی و رشد تولید صنعتی مهمترین عامل کاهش احتمال وقوع این بحران بوده و در دوره بحران، تورم مهمترین عامل تشدید‌کننده بحران و نسبت درآمدهای ارزی حاصل از صادرات نفت به ذخایر ارزی بانک مرکزی و رشد تولید ناخالص داخلی واقعی به ترتیب مهمترین عوامل در بهبود شرایط بحرانی می‌باشند.

Keywords

• بحران‌های ارزی
• شاخص فشار بازار ارز
• سیستم هشدار زودهنگام
• رویکرد تغییر رژیم مارکوف