بازخوانی نظریه شهید صدر در تفسیر موضوعی قرآن کریم با تکیه بر اندیشه هرمنوتیکی گادامر

Abstract

شهید سید محمد باقر صدر از معدود اندیشمندانی شمرده می‌شود که در زمینه تفسیر موضوعی قرآن کریم اقدام به نظریه‌پردازی نموده است. مفهومِ محوری در نظریه ایشان «استنطاق» است که به معنای ارائه پرسش‌های جدید به قرآن جهت اخذ پاسخ‌های مناسب از آن می‌باشد. عدم توضیح مبسوط این نظریه توسط ایشان از سویی و کارآمدی فراوان آن از سوی دیگر بسط این نظریه را ضروری می‌سازد. وجود «الگوی گفتگو» در نظریه هرمنوتیک فلسفی گادامر که دارای همسانی الگویی با نظریه شهید صدر است، زمینه را فراهم می‌آورد که با استفاده از «روش مطالعه تطبیقی نامتوازن» دست به بازخوانی نظریه شهید صدر زده و آن را در قالب نظریه‌ای بسط یافته ارائه نمود. از رهگذر این مطالعه تطبیقی، پی‌جویی مؤلفه‌هایی همچون گفتگوی معرفتی مفسّر و قرآن، لایه‌های گوناگون معنای قرآن، لایه‌های مختلف فهم مفسّران، پرسش‌سازی‌های مبتنی بر نیازهای عصری و پاسخ‌یابی‌های متناسب با این نیازها در نظریه شهید صدر ممکن می‌گردد. این پژوهش علاوه بر روشن ساختن ابعاد نظریه شهید صدر، اهمیت پرداختن به تفسیر موضوعی در کنار تفسیر ترتیبی را نیز معلوم می‌دارد.

Keywords

• تفسیر موضوعی
• هرمنوتیک فلسفی
• شهید صدر
• گادامر
• استنطاق