بررسی عوامل مؤثر بر وقف کتاب به سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی

Abstract

هدف: یکی از رایج­ترین موارد مصرف وقف، امور فرهنگی و از جمله وقف کتاب و تجهیزات مورد نیاز و سایر ملزومات کتابخانه­هاست. پژوهش حاضر با هدف بررسی عوامل مؤثر بر جذب وقف فرهنگی در یکی از بزرگ‌ترین کتابخانه‌های جهان اسلام ـ سازمان کتابخانه­ها، موزه­ها و مرکز اسناد آستان‌قدس‌رضوی ـ انجام‌ شد. روش: روش پژوهش پیمایشی و ابزار گردآوری داده‌ها، دو پرسش‌نامۀ­ محقق‌ساخته بر مبنای مطالعات کتابخانه‌ای بود که یکی برای واقفین و دیگری برای مدیران کتابخانه طراحی شد. جامعۀ آماری شامل دو گروه است: نخست، کلیه واقفین کتابخانه آستان‌قدس‌رضوی در فاصلۀ سال‌های 1387 –1392 به تعداد 900 نفر واقف که از طریق فرمول مورگان و با روش نمونه‌گیری تصادفی ساده، تعداد 248 نفر انتخاب شدند. دوم، مدیران بخش­های خدمات عمومی کتابخانه آستان‌قدس‌رضوی که 43 نفر بودند و پرسش‌نامه به همۀ آنان داده شد. یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان داد مؤثرترین انگیزه‌های واقفین، انگیزه‌های دینی (رضای خدا، پاداش اخروی) خدمت به مردم و همنوع و گسترش علم و دانش در جامعه است؛ اما مهم‌ترین موانع وقف، آگاهی نداشتن جامعه از اهمیت و ضرورت مشارکت در کتابخانه‌ها، نبود فرهنگ وقف در جامعه و تورم موجود در جامعه بود. نتیجه‌گیری: در میان راهکارهای جلب وقف در کمک به توسعۀ کتابخانه، استفاده از رسانه‌های جمعی و تبلیغاتی مانند تلویزیون، آگهی‌نما و بیلبوردهاست. مهم‌ترین راهکار رفع موانع نیز تبلیغات و اطلاع‌رسانی و فرهنگ‌سازی در جامعه شناخته شد.