Obce fonosfery. Dźwiękowe krajobrazy pozaziemskich planet w kinie science fiction

Abstract

Krajobraz w filmie oddawany jest nie tylko w obrazie, ale i w dźwięku. Autor ukazał jego kreację na przykładzie dziesięciu filmów science fiction, zrealizowanych na przestrzeni blisko 70 lat, pokazujących pozaziemskie planety. W opisie ich fonosfery wykorzystał teorię pejzażu dźwiękowego R. Murraya Schafera oraz analizę audio-wizualną Michela Chiona. W pionierskich filmach z przełomu lat 50. i 60. użycie eksperymentalnych efektów elektroakustycznych zamazuje rozróżnienie między dźwiękiem a muzyką i jest jednym z elementów wywołujących wrażenie niesamowitości. W środkowej części artykułu autor porównał adaptacje dwóch kanonicznych utworów gatunku – Solaris Stanisława Lema i Diuny Franka Herberta – które wprowadzają kontrastujące planety. Zestawienie to pokazało, jak żywioły przekładają się na dźwięki i jaką funkcję owe dźwięki mogą pełnić. W ostatnim rozdziale zostały opisane dwa seriale będące najnowszymi odsłonami fantastycznych sag: Star Trek i Gwiezdnych wojen. W pierwszym powraca wątek żyjącej planety, a w drugim toniki dźwiękowej opartej na materiale.

Keywords

• pejzaż dźwiękowy
• tonika
• muzyka filmowa
• muzyka elektroakustyczna
• rendering