اثر اسیدهای هیومیک استخراج شده از منابع آلی بر اشکال نیتروژن، فسفر و پتاسیم قابل دسترس در یک خاک آهکی

Abstract

سابقه و هدف: بررسی‌ها نشان می‌دهد در بیش از 60 درصد از اراضی زیر کشت کشور، میزان کربن آلی کمتر از 1 درصد بوده و به دلیل آهکی بودن اغلب خاک‌ها، عناصر غذایی به شکل نا‌محلول و غیر قابل جذب برای گیاه هستند. یکی از راهکارهای موثر در این شرایط استفاده از اسید هیومیک است که به دلیل آن که بخش فعال منابع آلی محسوب می‌شود، کارایی استفاده بالاتری نسبت به سایر کود‌های آلی دارد. این ترکیب از منابع طبیعی بسیار متنوعی نظیر خاک، کمپوست، لئوناردایت (لیگنایت ‌اکسید‌شده)، رسوبات دریاچه‌ها و رودخانه‌ها، پیت و انواع زغال سنگ‌ها استخراج می‌شود.مواد و روش‌ها: در مطالعه حاضر ابتدا اسید هیومیک از پنج منبع آلی (کمپوست کود گاوی، کمپوست زباله شهری، ورمی‌کمپوست، کود گوسفندی و کود مرغی) استخراج شد. سپس، اثر سطوح غلظتی 0، 25/0، 5/0 و 1 گرم اسید هیومیک در کیلو‌گرم خاک بر اشکال نیتروژن، فسفر و پتاسیم قابل دسترس در یک خاک آهکی در شرایط انکوباسیون (دمای 25 درجه سانتیگراد و رطوبت ظرفیت زراعی) به مدت 70 روز مورد بررسی قرار گرفت. یافته‌ها: بیشترین و کمترین مقدار نیتروژن، فسفر و پتاسیم به ترتیب مربوط به منابع آلی کود مرغی و ورمی‌کمپوست بود. اثر نوع و غلظت‌های مختلف اسید هیومیک استخراج شده از منابع آلی بر نیترات و آمونیوم، فسفر و پتاسیم قابل دسترس خاک در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار شد (01/0 > P). بالا‌ترین مقدار نیترات در سطح 1 گرم در کیلوگرم اسید هیومیک کود مرغی (53/234 میلی‌گرم در کیلوگرم ) حدود 10 برابر مقدار آن در نمونه شاهد (97/23 میلی‌گرم در کیلوگرم) و بالاترین مقدار آمونیوم در سطح 1 اسید هیومیک استخراج شده از کود مرغی (48/144 میلی‌گرم در کیلوگرم) تقریباً 5 برابر مقدار آن در شاهد (92/30 میلی‌گرم در کیلوگرم) بود. بیشترین مقدار فسفر قابل دسترس در اسید هیومیک 1 گرم در کیلوگرم کود مرغی (40/25 میلی‌گرم در کیلوگرم) حاصل شد که حدود 8/1 برابر مقدار شاهد (91/13 میلی‌گرم در کیلوگرم) بود. بیشترین مقدار پتاسیم قابل دسترس در سطح 5/0 اسید هیومیک کود گوسفندی (19/472 میلی‌گرم در کیلوگرم) حدودا 2/1 برابر مقدار شاهد (69/394 میلی‌گرم در کیلوگرم) بود. نتیجه‌گیری: به طور کلی نتایج نشان داد با افزایش غلظت اسید‌های هیومیک قابلیت دسترسی عناصر در خاک افزایش یافت. بیشترین اثر بر قابلیت دسترسی عناصر در خاک در اسید هیومیک کود مرغی و در سطح 1 گرم در کیلوگرم خاک مشاهده شد. به منظور تحلیل بهتر و شناخت تاثیر واقعی اسید هیومیک بهتر است در مطالعات آتی محتوای نیتروژن، فسفر و پتاسیم و همینطور سایر خصوصیات اسید هومیک‌ها هم اندازه‌گیری شوند.

Keywords

• محرک رشد
• عناصر پرمصرف
• خاک آهکی