Değer Eğitiminde İşe Koşulacak Beceriler: Uzman Görüşüne Dayalı Bir İhtiyaç Analizi

Abstract

Beceri temelli eğitim ve değer eğitimi son yıllarda Türk eğitim sisteminde program geliştirme çalışmalarının önemli kavramları olmuştur. Bu çalışma beceri temelli eğitim ile değer eğitiminin öğretim programlarındaki bir aradalığı ve her iki yaklaşımın söylem ve eylem bütünlüğü ortak paydasında buluştuğu gerçeğinden hareket etmektedir. Çalışmanın amacı değer eğitiminde beceri-değer ilişkisini anlamak ve beceri temelli bir değer eğitiminde odaklanılması gereken beceriler ve alt becerileri belirlemektir.Çalışma nitel araştırma yaklaşımına uygun olarak fenomonoloji (görüngübilim) deseninde yapılandırılmıştır. Veri toplama tekniği olarak mülakat ve odak grup görüşmeleri kullanılmıştır. Çalışma grubu amaçlı örnekleme tekniğine uygun olarak beceri ve değer eğitimi konusunda lisansüstü eğitim yapan ya da tamamlamış 25 araştırmacı ve eğitimciden oluşmuştur. Yapılan İçerik analizinde kullanılacak kodlar için Meydan (2021) tarafından geliştirilen “Ahlaki Kişiliği Oluşturan Beceriler, Gelişimi ve Eğitimi” başlıklı modeldeki temel beceriler ve yetkinlik göstergeleri referans alınmış ancak inceleme bu maddelerle sınırlandırılmamıştır.Elde edilen bulgular, öncelikle değer eğitiminde değer-beceri ilişkisi, ardından da değer eğitiminde hangi becerilerin işe koşulması gerektiğine dair iki ana tema üzerinden incelenmiştir. Beceri-değer ilişkisine dair bulgular katılımcıların görüşlerinin “aracı-istikamet belirleyici” kavramları ile özetlenebileceğini göstermiştir. İkinci temada ise katılımcılar bilişsel, duyuşsal ve sosyal-davranışsal ana beceri kümelerinin altında toplam 23 bileşen/alt becerinin değerlerin öğretiminde işe koşulması gerektiğini ifade etmişlerdir. Beceri temelli bir anlayışla değerlerin öğretimi için bir model, ölçme aracı ve taslak öğretim programı geliştirilmesini amaçlayan bir TÜBİTAK projesinin ilk aşamasından elde edilen verilerle hazırlanan bu çalışmanın bulgularının değer eğitimi uygulama ve planlama süreçlerine katkı vermesi beklenmektedir.