مقایسه روش‌های مختلف تصمیم‌گیری چند معیاره در اولویت‌بندی سیل‌خیزی زیرحوضه‌های آبخیز کشف‌رود

Abstract

سیل یکی از رایج­ترین خطرات طبیعی است که هم زندگی و هم دارایی­های مردم را تحت تأثیر قرار می­دهد. تغییرات آب و هوایی اخیر باعث افزایش فراوانی و شدت سیل شده است. در چنین شرایطی شناسایی مناطق بالقوه خطر سیل برای کاهش خسارات ناشی از سیل بسیار مهم است. ازاین‌رو، این مطالعه با استفاده از شاخص­های مورفومتری و روش­های تصمیم‌گیری چند معیاره به دنبال شناسایی مناطق آسیب‌پذیر سیلاب در زیرحوضه­های حوضه آبخیز کشف رود است. بدین منظور 16 شاخص مورفومتری از DEM منطقه استخراج شد و سیل‌خیزی زیرحوضه­های مختلف با استفاده از 5 روش تصمیم­گیری چندمعیاره شامل AHP، ANP، VIKOR، TOPSIS و ELECTRE تعیین گردید و در پنج طبقه سیل­خیزی خیلی­­زیاد، زیاد، متوسط، کم و خیلی­­کم طبقه­بندی شد. نتایج روش­های مختلف تصمیم­گیری چندمعیاره با استفاده از همبستگی اسپیرمن و بررسی درصد تغییرات مورد ارزیابی قرار گرفت. درنهایت مشخص گردید روش ANP در تهیه نقشه سیل­خیزی حوضه دارای دقت بیشتری است و اختلاف معنی‌داری بین روش ANP،AHP و VIKOR با نقشه سیل­خیزی حوضه بر اساس داده­های مشاهداتی وجود ندارد. در بررسی درصد تغییرات نیز مشخص شد کمترین درصد تغییرات مربوط به روش ANP است. بر اساس نتایج این روش 3/24 درصد حوضه در طبقه سیل­خیزی خیلی زیاد و 7/25 درصد در طبقه زیاد قرار دارند و درمجموع بیش از 50 درصد حوضه در طبقه سیل­خیزی زیاد و خیلی زیاد قرار می­گیرند.

Keywords

• ارزیابی خطر سیل
• تحلیل ریخت‌سنجی
• تحلیل چندمعیاره
• حوضه آبخیز کشف‌رود
• خراسان رضوی
• مدیریت و اولویت‌بندی حوضه آبخیز