سیاست علم و فناوری (Mar 2020)
عوامل مؤثر بر شکل‌گیری خوشه‌های نوآوری؛ مطالعه ناحیه نوآوری شریف
Abstract
امروزه بر اهمیت شکل‌گیری فضاهای نوآوری به عنوان مدلی جدید در جغرافیای نوآوری کشورها تأکید می‌گردد. فضاهایی که از آنها با عناوینی چون قطب‌ها و ناحیه‌های نوآوری یاد می‌شود. این مقاله با تمرکز بر شناسایی هر چه بهتر فضاهای نوآوری به تشریح مفهوم خوشه نوآوری پرداخته است، یعنی پدیده‌ای جدید که سازوکار فضاهای نوآوری را بهتر توصیف می‌کند. هدف اصلی پژوهش، بررسی عوامل مؤثر بر شکل‌گیری خوشه‌های نوآوری در ایران است. پژوهش از روش کیفی با رویکرد نظریه داده‌بنیاد استفاده و با چهارده خبره آشنا با فضاهای نوآوری و بوم‌سازگان‌های نوآورانه، مصاحبه عمیق صورت گرفت که برخی از آنها مستقیماً در شکل‌گیری فضاهای نوآوری در کشور نقش اساسی داشته‌اند. یافته‌های مقاله نشان می‌دهد که عوامل شکل‌دهنده به یک خوشه نوآوری به دو دسته عوامل سخت و نرم تقسیم می‌شوند: عواملی که در شرایط علّی، مداخله‌ای و زمینه‌ای قابل طبقه‌بندی بوده و نتایج آنها منجر به شکل‌گیری بوم‌سازگانی پویا از بازیگرانی متنوع می‌شود که در فناوری‌های مختلف در مجاورت یکدیگر تمرکز یافته‌اند و مهم‌ترین عامل راهبردی بین آنها نیز ارتباطات و مشارکت‌های نوآورانه است. از دیگر یافته‌های این پژوهش می‌توان به نقش نهاد تسهیل‌گر شکل‌گیری و توسعه خوشه‌های نوآوری اشاره کرد که وظیفه راهبری بوم‌سازگان نوآورانه موجود در خوشه را بر عهده دارد.
Keywords
