Hadith (Jul 2021)
HÂKİM EN-NİSABÛRÎ'NİN CERH VE TA‘DÎLE BAKIŞI
Abstract
Cerh ve ta‘dîl ilmi Ma‘rife’de “Ma‘rifetü’l-cerh ve’t-ta‘dîl” adıyla müstakil hadis usulü ilk defa Hâkim tarafından konu edilmiştir. Bu başlık altında adâlet ve cerh ile ilgili bazı konuları kısmen de olsa özetlemeye çalışan Hâkim, burada daha çok râvi tabakalarından ve “esahhu’l-esânîd” konusundan bahsetmiştir. Adâletin beş, cerhin ise on çeşidi olduğunu zikrettikten sonra bunları el-Medhal ilâ Kitâbi’l-İklîl adlı eserine atıfta bulunarak anlattığını belirtmiştir. Ayrıca bu zikredilen eserinde kişileri farklı şekillerde cerh ve ta‘dîlde bulunmuştur. Hâkim, her ne kadar cerh ve ta‘dîl ile ilgili müstakil bir kitabı bulunmasa da bazı tenkid ve analizlerinden hareketle cerh ve ta‘dîl alanında birçok kişi hakkında tenkidde bulunmuştur. Hâkim, cerh ve ta‘dîl âlimleri tarafından ikinci tabakadan kabul edilmiştir. Cerh ve ta‘dîl alanında Hâkim’in sahip olduğu üstün konumu dolayısıyla ondan sonra gelen hadis araştırmacıları onun görüşlerine önem vermiş, cerh ve ta‘dîl konusundaki eserlerinde onun bu görüşlerini birer kaynak kabul edip ondan etkilenmişlerdir. Onun râviler hakkındaki hükümlerini İbn Hacer et-Tehzîb, el-Lisân, el-İsâbe ve Hedyu’s-Sârî adlı eserlerinde, Mizzî Tehzîb adlı eserinde, Zehebî Siyeru A‘lâmi’n-Nubelâ, et-Tezkiretü’l-Huffâz, el-Mugnî ve ed-Dîvân adlı eserlerinde Moğoltay ise İkmâl adlı eserinde aktarmışlardır. Özellikle kendi döneminde başta olmak üzere, neredeyse cerh ve ta‘dîl konusunda kitap yazan her müellif Hâkim’den nakilde bulunmuştur. Şurası kesindir ki hadisler üzerinde araştırma yapan ilim ehlinin Hâkim’in sözlerini bu kadar kaynak göstermeleri onun ne kadar değerli ve üstün bir konuma sahip olduğunu göstermiştir.
Keywords
