واکاوی ابهامات درباره انتساب کامل الزیارات به ابن قولویه

Abstract

برای بهره‌ گیری از منابع دینی احراز اعتبار آنها ضروری است. در مسیر اعتبارسنجی این آثار می‌بایست از راه‌های مورد اطمینان ورود کرد. یکی از مولفه‌های موثر در اعتبار یک اثر علمی، شخصیت و منزلت مولف آن است.کتاب کامل الزیارات اثر جعفر ابن قولویه قمی(م368ق)است.امروزه نسخه موجود این کتاب ، به روایت یکی از شاگردان مولف، یعنی بوشنجی است.در سال‌های اخیر انتساب این اثر به مولف مشهورش از سوی یکی از پژوهشگران معاصر مورد تردید قرار گرفته و این تردید ناشی از بروز ابهاماتی در این زمینه است.نوشتار حاضر به بررسی ابهامات در رابطه با انتساب کتاب کامل الزیارات به مولف مشهور آن یعنی جعفر بن محمد ابن قولویه پرداخته است.در این مسیر با استفاده از به کارگیری قرائن متعدد و به روش تحلیلی-کتابخانه‌ای،به نقد اشکالات و ابهامات در رابطه با این کتاب پرداخته و راه را برای داوری منصفانه در رابطه با این کتاب برنمایانده شده است.نتیجه بررسی منابع مکتوب و نسخ خطی کامل الزیارات بدین قرار است:1.این کتاب اثر جعفر بن محمد ابن قولویه بوده و راوی آن حسین بن احمد بن مغیره بوشنجی است.2.راوی کتاب افزوده‌هایی اندک(حدود 5 افزوده)-با نشانه گذاری مناسب- بر کتاب داشته است.3.نام صحیح و کامل کتاب،کتاب کامل الزیارات است.4.روایت از مجهولان یا ناشناسان در این اثر و دیگر کتب قدما به دلیل مبنای ایشان در اعتبارسنجی بوده و نمی‌توان آن را نشانه‌ای بر ضعف میراث روایی شیعه و یا نشانه‌ای از نگارش این کتب به دست افراد ضعیف و ناشناس و نفی آنان از مولفان اصلی‌شان دانست.

Keywords

• افزوده نگاری
• کامل الزیارات
• اعتبارسنجی
• ابن قولویه
• بوشنجی