Slavia Meridionalis (Nov 2014)
Cyrk jako parodia komunizmu. Powieść "Kloktat dehet" Jáchyma Topola
Abstract
Circus as parody of communism. Gargling with Tar by Jáchym Topol This article deals with humanism in Jáchym Topol’s novel Gargling with Tar (Kloktat dehet, Prague, 2005). The Czech writer’s perspective is close to the concepts of German philosopher Peter Sloterdijk, who claims that the Romans were not only the authors of the idea of humanitas but also the inventors of bloody games such as circuses. In Topol’s novel, the circus is a holistic political project. The novel refers to the ideas developed in Russia in the 1920s, when a large number of circus theories and artistic manifestos were formulated. The circus was then officially recognised as the most important form of social entertainment (together with cinema) and it gained religious, aesthetic and political functions. By using the grotesque, fantasy and parody (Czechoslovakia as a giant circus), Topol’s novel creates an alternative narrative about the Prague Spring and “normalisation”. New meanings for notions such as progress, revolution and community are also revealed. Cyrk jako parodia komunizmu. Powieść Kloktat dehet Jáchyma Topola Artykuł analizuje pojęcie humanizmu w powieści Kloktat dehet Jáchyma Topola (Praga 2005). Czeski pisarz jest bliski koncepcji Petera Sloterdijka, który pisał, że Rzymianie oprócz idei humanitas stworzyli także krwawe igrzyska – cyrki. W powieści Topola cyrk to projekt polityczny, w którym widać wyraźne nawiązania autora do koncepcji formułowanych od lat dwudziestych XX wieku w Związku Radzieckim, kiedy cyrk (obok kina) propagowano jako najważniejszą gałąź sztuki łączącą wszystkie grupy społeczne. Wykorzystując groteskę, fantastykę, ale przede wszystkim parodię (figura wielkiego cyrku socjalistycznego) autor Kloktat dehet buduje alternatywną historię Praskiej Wiosny i czechosłowackiej „normalizacji”, w której nowych sensów nabierają pojęcia postępu, rewolucji i wspólnoty.
Keywords
