استفاده از شاخص‌های تحمل تنش برای ارزیابی تحمل اکوتیپ‌های Aegilops triuncialis به خشکی انتهایی

Abstract

به منظور ارزیابی تحمل تنش خشکی تعدادی از اکوتیپ‌های Aegilops triuncialis آزمایشی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی در شرایط بدون تنش و تنش آخر فصل (آبیاری تا مرحله 50% ظهور سنبله) در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه محقق اردبیلی در سال 1390 اجرا شد. شاخص‌های تحمل و حساسیت به خشکی برای عملکرد دانه محاسبه و تجزیه به مولفه‌های اصلی نیز بر اساس آنها انجام شد. نتایج نشان داد که بر اساس شاخص‌ حساسیت به تنش (SSI) و شاخص تحمل تنش (TOL) اکوتیپ‌های هوراند و کرج حساسیت کمتری به تنش خشکی دارند. از نظر شاخص‌های تحمل تنش (STI) و میانگین هندسی بهره‌وری (GMP) که مقادیر بالای آنها نشان‌دهنده تحمل اکوتیپ‌های مورد بررسی می‌باشد، اکوتیپ هشترود به عنوان اکوتیپ متحمل شناسایی شد. گروه‌بندی اکوتیپ‌ها در نمودار سه بعدی بر اساس عملکرد در شرایط بدون تنش (Yp)، تنش خشکی (Ys) و شاخص تحمل تنش (STI)، نشان داد که اکوتیپ‌های هشترود و ماکو در شرایط بدون تنش و تنش خشکی، و اکوتیپ هوراند در شرایط تنش دارای عملکرد بالایی هستند. با انجام تجزیه به مولفه‌های اصلی و ترسیم نمودار بای‌پلات، اکوتیپ‌های هشترود، ماکو و هوراند متحمل به تنش خشکی معرفی شدند. با توجه به همبستگی مثبت و معنی‌دار شاخص‌های STI، GMP و MSTI1 و MSTI2 با عملکرد در شرایط بدون تنش و تنش، می‌توان از این شاخص‌ها به عنوان شاخص‌های مناسب در شناسایی اکوتیپ‌های متحمل استفاده کرد.

Keywords

• تنش خشکی
• شاخص‌های تحمل
• aegilops triuncialis