Eskiyeni (Sep 2021)
Veri Madenciliği Tekniklerinin ve Algoritmik Araştırmaların Hadis İlmine Uygulanabilirliği
Abstract
Çağımızda bilginin dijital dünyadaki varlığı her geçen gün daha çok hissedilmektedir. Dijital ortamda dolaşan bu bilgiler işlenip nitelikli bilgiye dönüştürüldüğünde gelişen teknoloji çağına katkı sunacaktır. Bu noktada büyük miktardaki bilgiyi yapılandıran veri madenciliği yöntemleri ve algoritmik araştırmalar devreye girmektedir. Veri madenciliği, fen bilimlerinden sosyal bilimlere birçok sahada kullanılan ve kullanılması muhtemel yöntemlerden biridir. Pek çok ilmî disiplinde karşımıza çıkan bu yöntemlerin özellikle son yirmi yıldır hadis alanında da yapıldığı görülmektedir. Bu çalışmada dünya üzerinde veri madenciliği yöntemlerini ve algoritmik araştırmaları hadis ilmine uygulayan ve en çok atıf alan bilimsel makaleler incelenmiştir. Şu ana kadar yapılan çalışmalar hadisin metnine, ricâline, sıhhatine yahut web ortamındaki kullanımına odaklanmaktadır. Bu araştırmaların bir kısmı genel olarak hadisleri konularına göre tasnif etmeyi, özel olarak hadis sözlükleri oluşturmayı hedeflemektedir. Öte yandan seneddeki râvi zincirini ve sahih hadisi formüle ederek hadisin sıhhat tespitini sistemleştirmeye yönelik çalışmalar da bulunmaktadır. Ayrıca sosyal ağ grafikleri oluşturmak suretiyle râviler üzerine incelemelerde bulunan araştırmalara rastlanmaktadır. Bu araştırmalar fen bilimlerinde olduğu gibi hadis ilmindeki verilerin yapılandırılarak hesaplanabilir ve nesnel bir şekilde ortaya konulmasına fırsat sunmaktadır. Esasında asırlar önce sünnetin unutulmasının ve tahrip edilmesinin önüne geçmeyi amaçlayan muhaddisler de hadis ilmine dair edindikleri bilgileri ölçmeye ve değerlendirmeye çalışmışlardır. Bu muhaddislerden bizlere hem hadisin ricâli hem de metni konusunda kimi zaman üzerinde ittifak edilen kimi zaman münferit öznel değerlendirmeler ulaşmıştır. İşte bu noktada veri madenciliği teknikleri ve algoritmik araştırmalar kimi zaman yoruma dayalı ve kendini tekrar eden malumatları somut verilere dönüştürecektir. Bu araştırmaların sunduğu bir diğer fırsat ise hadis metnine dijital ortamdan ulaşan halkın hadis verilerinin içeriği hakkında bilgi edinme bilincini kazanmasıdır. Nitekim bazı araştırmalarda görüldüğü üzere hadis karşıtı web siteleri hadis hakkında bilgi sahibi olmak isteyen öğrenciler tarafından sıkça ziyaret edilmektedir. Bu sebeple halkın ulaştığı bilgi kaynaklarını yönetmek yanlış din algısından kaynaklanan sosyal ve politik birçok problemin çözüme kavuşturulmasına yardımcı olacaktır. Bu çalışmanın amacı özellikle Türkiye’deki hadis alanında çalışan araştırmacılara veri madenciliğini ve algoritmik araştırmaları tanıtmak ve bahsi geçen bu yöntemleri hadis ilmiyle birlikte kullanarak araştırmacıların hadis ilminin gelişimine katkıda bulunmasını sağlamaktır.
Keywords
