ذخیرۀ آب و پراکنش ریشه در عمق‌های مختلف خاک در جنگلکاری‌های زبان‌گنجشک و پیسه‌آ

Abstract

ذخیرۀ آب خاک در جنگل تا حد زیادی تحت تأثیر روابط متقابل پوشش گیاهی و خاک قرار دارد. در مدیریت جامع‌نگرانه می‌توان با شناخت صحیح این روابط و توجه به اهمیت نگهداشت آب خاک، حفظ تعادل هیدرولوژیک مطلوب در جنگل را تضمین کرد. پژوهش حاضر با هدف بررسی ذخیرۀ آب خاک در عمق‌های مختلف و ارتباط آن با تغییرات پوشش گیاهی و سیستم ریشه‌دوانی آنها انجام گرفت. با استفاده از داده‌های درصد رطوبت حجمی خاک و داده‌های پراکنش ریشۀ دو گونۀ زبان‌گنجشک و پیسه‌آ جنگلکاری‌شده، ذخیرۀ آب خاک به‌صورت جداگانه برای عمق‌های 20، 40، 60 و 100 سانتی‌متری و همچنین برای پروفیل یک متری تعیین شد. سپس با تعیین درصد سطح ریشه به سطح خاک و تعداد ریشه در لایه‌های 10 سانتی‌متری تا عمق یک متری خاک، ارتباط ذخیرۀ آب خاک در عمق‌های مختلف با پراکنش ریشۀ دو توده بررسی شد. برای بررسی وجود و نبود اختلاف معنی‌دار بین ذخیرۀ آب خاک و پراکنش ریشه تحت تأثیر عمق‌ها و گونه‌های مختلف از آزمون‌های غیرپارامتری فریدمن و من‌ویتنی استفاده شد. نتایج این پژوهش نشان داد که روند کاهشی پراکنش ریشه و روند افزایشی ذخیرۀ آب خاک با افزایش عمق تا عمق 40 سانتی‌متری خاک با سرعت و شیب تندتری اتفاق می‌افتد و از عمق 40 تا 100 سانتی‌متری خاک تقریباً کم و ثابت می‌ماند. براساس این پژوهش، مقدار ذخیرۀ آب در بیشتر عمق‌های بررسی‌شده و همچنین برای پروفیل یک متری خاک، در تودۀ پیسه‌آ به‌طور معنی‌داری کمتر از مقدار آن در تودۀ زبان‌گنجشک است.

Keywords

• بیلان آب خاک
• پوشش ‌گیاهی
• توزیع ریشه
• رطوبت خاک
• هیدرولوژی خاک