Eskiyeni (Sep 2019)
İnfaz Koruma Memurlarının Manevi Destek İhtiyaç ve Kaynaklarının Belirlenmesi Üzerine Nitel Bir Uygulama
Abstract
Ceza infaz kurumları suç işlemiş kişilerin cezalarının uygulandığı yerlerdir. İnfaz koruma memurları bu kurumda çalışırlar. Onların görevleri arasında hükümlülerle bire bir ilgilenmek, ihtiyaçlarını karşılamak ve topluma kazandırma faaliyetlerine katkıda bulunmak yer alır. Vardiyalı ve düşük maaşla çalışırlar. Suç işlemiş sorunlu kişilerle çalışma, maaşın yetersiz bulunması ve iş saatlerinin düzensizliği, kurum ortamının güvenlik nedeniyle kapalı, kasvetli olması gibi koşullar İKM’lerin psikolojilerini olumsuz etkileyebilmektedir. İKM’lerin görev tanımı içinde yer alan ıslah faaliyetlerine katılma ve yürütme hükümlülerle yüz yüze çalışmayı gerektirmektedir. Hükümlüler şiddet içeren olaylara karışmış, tecavüz, cinayet, yasaklı madde kullanımı ve satışı ve buna benzer birçok suçu işlemiş kişilerdir. Bu kişilerin olumsuz psikolojileri ve eğilimleri onlarla birlikte çalışan İKM’leri etkilemektedir. İş yerinden soğuma ile başlayan süreç, beraberinde işten kaynaklanan birçok olumsuz duygu düşünce ve davranışı getirmektedir. Stres, tükenmişlik, kaygı, depresyon, yorgunluk, bıkkınlık, sinizm, yıpranmışlık, güvensizlik, depresif olma, değersizlik, başarısızlık hisleri İKM’lerin yoğun yaşadığı duygulardır. Bu olumsuz psikolojik süreçler insanlarla yüz yüze çalışılan, hastane personeli (doktor, hemşire vb.), psikiyatristler, özel öğretim kurumu çalışanları, İKM gibi mesleklerde daha sık görülmekte, iş verimliliği, iş yerine bağlılık düşmekte, yaşam kalitesi azalmaktadır. İş yerinden kaynaklanan sorunlara çözüm bulmanın, baş etmenin olumlu ve olumsuz şekilleri vardır. Olumlu çözüm yolları problemi ortadan kaldırmaya veya azaltmaya yöneliktir. Olumsuz başa çıkma şekilleri problemden kaçınma yönündedir. Olumsuz başa çıkmada sorunu ortadan kaldırmaya değil, sorundan kaçmaya yönelik düşünce duygu ve davranışlar sergilenir. Tükenmişlik, kaygı, depresyon gibi olumsuz psikolojik süreçler kişi ile problem arasına psikolojik bir kaçış mesafesi koymaktadır. Bu duygu ve düşüncelerle kişi sorundan uzaklaşmış olmakla birlikte, sorunlar var olmaya devam etmektedir, dolayısıyla olumsuz psikolojik süreçler devam eder, bu durumda sadece sorundan yüz çevrilmiş, görmezden gelinmiş olunmaktadır. Çalışanların iş yeri sorunlarıyla başa çıkabilmeleri, işlerini sevmeleri, motivasyonlarını ve verimi artırmaktadır. Yurtiçi ve yurtdışında İKM’lerle yapılan çalışmalarda, olumsuz iş yeri koşullarından kaynaklanan olumsuz duygular ve çözüm önerileri yer almaktadır. Alanyazında çalışanların iş yerinden kaynaklanan sorunlarla mücadele edebilmeleri, yaşam kalitelerinin artması ve verimli çalışabilmeleri için hem örgütsel hem sosyal hem psikolojik-bireysel çözümler içeren birçok destek programının eş zamanlı yürütülmesi önerilmiştir. Çözüm önerileri arasında iş yeri fiziksel ortamının iyileştirilmesi, maaşın iyileştirilmesi, toplumun İKM’lere olumsuz bakış açısını düzeltmeye yönelik çalışmalar, stres azaltma gibi psikolojik iyi oluş sağlamaya yönelik programlar önerilmekte ve yürütülmektedir. Psikolojik iyi oluş sağlamaya yönelik çalışmalarda üzerinde çalışmaya en fazla ihtiyaç görülen olumsuz duygu, düşünce, davranış bütünü olan tükenmişlik duygusudur. Tükenmişlik duygusunu iyileştirmeye yönelik çalışmalarda özellikle tükenmişliğin depersonalize olma boyutunda maneviyatın katkıları önemli görülmüştür. Tükenmişlik yılgınlık, çalışma isteğinde azalma, başarısızlık hissi, enerji kaybı, bir şey yapmak istememe, amaçsızlık, yaşam sevincini yitirme gibi birçok bileşenden oluşmaktadır. İş yeri maneviyatı ile ilgili yapılan çalışmalar işini sevme, işinden amaç bulma, iş arkadaşlarıyla birlikte uyum içinde çalışma gibi konuları iş yeri maneviyatı başlığı altında değerlendirmektedir. İş yerlerinde sorunlarla başa çıkmada duygusal odaklı desteklerin içinde kabul edilen maneviyatın önemi gittikçe artmaktadır. Maneviyat dini inançları da kapsayan değerler bütünüdür. Maneviyat bağlanma, şefkat duyma, umut, bilgelik, sevgi gibi insana huzur ve mutluluk veren değerler ve aşkın olanla, bir diğer deyişle yaratıcıyla ilişkiyi kapsar. Maneviyatın içerdiği alanlar birkaç başlık içerisinde toplanmıştır. Buna göre maneviyat; ilk olarak insanlarla ilişkilerde sevecenlik, anlayışlı ve yardımsever olmak gibi insanlarla olumlu ilişkileri içeren hümanist maneviyat, ikincisi doğadaki güzellikleri hissetmek, örneğin güneş doğarken huzur hissetmek, kâinatın bir parçası olduğunu hissetmek gibi doğa olayları ve evrenle ilişkili olan maneviyat, son olarak da kişinin inandığı dinin değerleriyle kendini iyi hissetmesi dini maneviyat olarak tanımlanmıştır. Dini/manevi değerlere sahip insanlar stresle daha etkin mücadele etmektedirler. Manevi değerlere sahip olmanın insanı iyileştirici gücü ve ruh sağlığını korumadaki önemi üzerine birçok çalışma yapılmış, maneviyat duygusal odaklı başa çıkmada etkin görülmüş ve birçok terapi çeşidine dahil olmuştur. İKM’ler üzerinde yapılmış bazı çalışmalar dini/manevi değerlerin, örneğin dua etme ibadetinin olumsuz duygu ve düşüncelerle başa çıkmada, özellikle tükenmişliğin depersonalize olma boyutunda etkili olduğunu göstermiştir. Bu çalışmada İKM’lerin algıladıkları sorunlar, bu sorunlarla başa çıkma tarzları, başa çıkmada manevi kaynaklardan yararlanma ve manevi desteğe ihtiyaç duyma durumları araştırılmıştır. Nitel yöntemlerle yürütülen çalışmada 10 infaz koruma memuru ile görüşülmüştür. Bu görüşmelerden elde edilen sonuçlara göre; infaz koruma memurları iş koşulları nedeniyle olumsuz duygu ve düşünceler yaşamaktadırlar. Bu sorunlara karşı psikolojik olumsuz başa çıkma yöntemleri olan tükenmişlik, stres, öfke gibi duygu, düşünce ve davranışlar tespit edilmiştir. Olumlu başa çıkma kaynakları arasında ibadetler, Allah’ inancı ve buna bağlı olarak her şeyin bir anlamı ve amacı olduğu yer almaktadır. İKM’lerin işlerinin tanımındaki “ıslah” görevlerini “başkalarına yardımcı olma, iyiyi tavsiye etme” gibi dini değerler etrafında gerçekleştirenlerin işlerine karşı daha olumlu düşüncelere sahip oldukları bulgusuna ulaşılmıştır. Bir diğer bulgu olarak; İKM’ler psikolojik iyi olma halini sağlamada uygun dini manevi desteklere ihtiyaç duyduklarını belirtmişlerdir. Bu doğrultuda, “bağışlayıcı olmak, kendine değer vermek, öfke kontrolünün erdemli bir davranış oluşu” gibi İKM’lerin ihtiyaç duydukları konularda içerik hazırlanarak manevi destek/bakım programları oluşturulması önerilmiştir.
Keywords
