بررسی اثربخشی روان‌درمانی معنوی چندبُعدی بر تجربۀ سوگ و شدت سوگ در بازماندگان متوفیان ناشی از کووید 19

Abstract

سابقه و هدف: با توجه به همه‌گیری بیماری کووید 19 و آمار بالای مرگ‌ومیر ناشی از آن، یکی از مسائل روان‌شناختی که بعد از همه‌گیری کووید 19 افراد با آن دست و پنجه نرم می­کنند، سوگ و داغ‌دیدگی است. ازاین‌رو، نیاز به بررسی اثربخشی شیوه‌نامه‌های مشاورۀ سوگ برای ارائۀ خدمات مناسب به افراد سوگوار در دوران همه‌گیری وجود دارد. بنابراین، هدف از پژوهش حاضر بررسی اثربخشی روان‌درمانی معنوی چندبُعدی بر تجربۀ سوگ و شدت سوگ در بازماندگان متوفیان ناشی از کووید 19 بود. روش کار: پژوهش حاضر از نوع نیمه‌­آزمایشی با طرح پیش­آزمون-پس­آزمون با گروه کنترل و مرحلۀ پیگیری است. جامعۀ آماری پژوهش تمام افراد سوگواری بود که یکی از اعضای خانواده­شان را به‌دلیل بیماری کووید 19 در سال 1401-1400 از دست داده­ بودند. از میان این افراد 34 نفر به‌صورت هدفمند نمونۀ پژوهش در نظر گرفته شدند و به‌صورت تصادفی به دو گروه 17 نفره (آزمایش و کنترل) تقسیم شدند. ابزارهای پژوهش شامل پرسش‌نامۀ تجربۀ سوگ و مقیاس شدت سوگ بود. در این پژوهش همۀ موارد اخلاقی رعایت شده است و مؤلفان تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند. یافته‌ها: نتایج تحلیل آماری به‌روش تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر نشان داد که روان‌درمانی معنوی چندبُعدی در بهبود تجربۀ سوگ و کاهش شدت سوگ در بازماندگان متوفیان ناشی از کووید 19 اثربخش بود. همچنین اثر تعاملی گروه × زمان برای مؤلفه‌های احساس گناه، تلاش برای توجیه، واکنش‌های بدنی، قضاوت شخص با دیگران و خجالت و شرمندگی تجربۀ سوگ در مقدار 01/0؛ برای مؤلفۀ احساس ترک‌شدن در مقدار 05/0 و همچنین برای متغیّر شدت سوگ در مقدار 01/0 معنادار بود. نتیجه‌گیری: بر اساس یافته‌های به‌دست‌آمده، پژوهش حاضر از اثربخشی مشاورۀ معنوی در بهبود تجربۀ سوگ و کاهش شدت سوگ قویاً حمایت کرده است. یافته‌ها نشان‌ می‌دهد که توجه به ویژگی‌های زمینه‌ای افراد همانند مذهب و دین می‌تواند در کاربست مشاوره مفید و مؤثر واقع شود.

Keywords

• روان‌درمانی معنوی چندبُعدی؛ سوگ؛ شدت؛ کووید 19