Kocatepe İslami İlimler Dergisi (Dec 2022)
Camilerde Hafta Sonu Kur’ân Öğretimi: DİB ve DİTİB Örneği
Abstract
Kur’ân eğitim-öğretimi, ilk vahyin Hz. Muhammed’e (s.a.s) nazil olmasıyla başlayıp kıyamete kadar devam eden bir süreci kapsamaktadır. Mekke’de Erkam b. Ebi’l-Erkam’ın evinde başlayıp Medine’de ise Mescid-i Nebevî’de kurumsallaşmış bir yapıya dönüşen bu öğretim, o günden günümüze dünyanın birçok ülkesinde cami merkezli olarak devam etmektedir. Mescid-i Nebevî’de bir taraftan ibadetle birlikte Kur’ân kırâatı öğretilirken diğer taraftan iman, ibadet, ahlak, ilim, irfan gibi eğitim-öğretim faaliyeti de deruhte edilmekteydi. Buradaki eğitimin önde gelen talebeleri Suffe ehli olmakla birlikte kadın, erkek ve çocuklar ile toplumun her yaş grubundan insanlardan oluşmaktaydı. İbadet edilen yer olmasının yanı sıra her kesime hitap edip hizmet vermesi yönüyle ilk başta Mesci-i Nebevî ile başlayan eğitim-öğretim faaliyetlerinin de sürdürüldüğü mekânlar olarak camiler, günümüzde de bu fonksiyonuyla merkezi konumunu önemli ölçüde muhafaza etmektedir. Bu bağlamda Türkiye’de Diyanet İşleri Başkanlığı’na (DİB), Almanya’da ise Diyanet İşleri Türk İslam Birliği’ne (DİTİB) bağlı camilerde de bu fonksiyon icra edilerek başta Kur’ân eğitim-öğretimi olmak üzere dini, milli ve manevi ahlak eğitimi verilmeye çalışılmaktadır. DİB ayrıca Kur’ân kurslarında hafızlık, ihtiyaç odaklı kurs, 4-6 yaş grubu, yaz kursları ile birlikte Kur’ân kurslarına gitme imkânı bulamayan erkek vatandaşlara yönelik 2010 yılında “Camiler’de Kur’ân Öğretimi”, 2019 yılında da camilerde hafta sonu Kur’ân öğretimi programı hazırlayarak bu alandaki hizmetleri artırma gayreti içerisindedir. Almanya’da ise DİTİB camileri ibadet yeri olma özelliğiyle birlikte, hafta sonu ve okulların tatil olduğu zamanlarda Kur’ân-ı Kerim ve din eğitimi kurslarının verildiği mekânlar olarak faaliyet göstermektedir. DİTİB’e bağlı camilerde Kur’ân eğitimi, okuldaki diğer ders eğitimlerinin yanı sıra yıl boyu devam etmektedir. Almanya’da aralıksız birkaç yıl bu kurslara devam eden öğrenciler Kur’ân-ı Kerim’i güzel bir şekilde okumayı başarabilmektedir. Türkiye’de ise öğrenciler yaz tatilinde yaklaşık iki ay süre ile katıldıkları yaz Kur’an kurslarında öğrendikleri dualar, Kur’ân okumayla ilgili bilgi ve becerilerinin birçoğunu kaybetmeleri -hafta sonları Kur’ân eğitimine devam etmemeleri/edememeleri- nedeniyle ertesi yıl aynı şeyleri tekrarlamak durumunda kalmaktadır. Bu şekilde Kur’ân eğitiminin ilk basamağının eksik atılmasıyla oluşan durum, imam hatip ortaokul ve liseleri ile ilahiyat/İslami ilimler fakültelerindeki Kur’ân eğitim-öğretiminde de çeşitli sorunlarla karşılaşılmasını beraberinde getirmektedir. Bu sorunun asıl nedeninin eğitimin devamlılık ve tekrar esasına dayalı oluşu hususuna yeterince riayet edil(e)memesinden kaynaklı olduğunu düşünmekteyiz. Zira ülkemizde yaz Kur’ân kurslarına devam eden öğrenciler, hafta sonu düzenlenen Kur’ân kurslarına katılmamaktadır. Bu eksikliği gören DİB yetkilileri 2019 yılında program hazırlamak suretiyle soruna çözüm arayışına girmiştir. Ancak söz konusu programdan bu alanda görev yapan Kur’ân kursu öğreticisi, imam hatip, müezzin kayyım ile MEB öğretmenleri, ilahiyat/İslami ilimler fakültelerindeki akademisyenler dahi haberdar değillerdir. Yine bu kursların muhatabı olan örgün öğretimdeki öğrenciler ile onların velilerinin de bu program ve içeriği hakkında bilgileri bulunmamaktadır. Ayrıca programın müfredatı, materyal ile eğitim verecek ve alacak paydaşlarla ilgili eksiklikler de söz konusudur. Bu amaçla; alanda yapılan çalışmalar ve daha önce her iki kurumdaki çalışma tecrübemiz göz önünde bulundurularak DİB ve DİTİB Kur’ân öğretim programı, mahiyeti, yöntemi ve uygulama tecrübeleri yönlerinden incelenerek bunların mukayesesi üzerinden teklif ve önerilerde bulunulacaktır. Literatür taramasında, her iki kurumdan elde edilen veriler çerçevesinde DİB/DİTİB özelinde camilerde hafta sonu Kur’ân öğretimi karşılaştırmasıyla alanda yapılan çalışmalara ve Kur’ân eğitim-öğretimine katkı sağlamayı hedeflemekteyiz. Araştırmada DİTİB camilerinde öğrencilerin örgün öğretimle birlikte hafta sonlarında Kur’ân-ı Kerim ve dini bilgiler kurslarına katılmalarında; bu kursların sosyal, kültürel aktiviteleri içermesi, müfredat-materyal açısından öğrencilerin yaş gruplarına hitap etmesi, öğrenci-veli-öğretici ve dernek yönetimlerinin uyum içerisinde çalışması gibi faktörlerin etkili olduğu ulaşılan sonuçlardan bazılarıdır.
Keywords
