Egemen Söylemin Bir Aracı Olarak Edebiyat Jules Verne’in Olağanüstü Yolculuklar Anlatısı

Abstract

Fransız yazar Jules Verne (1828-1905)’in edebi üretimi, yaşadığı dönemin toplumsal özelliklerini yansıttığı için edebiyat sosyolojisi alanında önemli bir araştırma nesnesi olarak yer almaktadır. Edebi metnin dış dünya ile olan ilişkisine odaklanan edebiyat sosyolojisi edebiyatı toplumsal bir kurum, bir olgu olarak kabul eder. Verne’i ünlü bir yazar yapan, Avrupalı (özellikle Fransız) çocukların ve ebeveynlerinin bilinmeyen yerler ve doğa hakkında bilgi edinebilmesini sağlamak amacı ile kaleme alınan ve bu nedenle çocuk edebiyatı kapsamına giren Olağanüstü Yolculuklar serisi 19. yüzyıl Avrupası’nın toplumsal yapısı hakkında önemli bilgiler aktarmakta, döneme şahitlik etmektedir. Bu bağlamda söz konusu serinin sosyolojik yorumu, hem onun yazıldığı dönemin iktisadi, siyasal, kültürel vb. toplumsal kurumlarını hem de toplumsal olanın edebiyata olan etkisini anlamayı sağlar. Bu çalışmada Verne’in Olağanüstü Yolculuklar serisinden yola çıkılarak edebiyatın, üretildiği dönemin siyasal söylemine/ideolojisine/temsil üretimine nasıl eklemlendiği ve onu yeniden ürettiği sorunsallaştırılacaktır. Başka bir ifadeyle edebiyatın egemen ideolojinin yeniden üreticisi olarak siyasal söylem alanı yaratabildiği iddia edilecektir. Çalışmada Olağanüstü Yolculuklar serisi üzerine yapılmış yabancı literatürdeki akademik araştırmalardan yola çıkılarak Verne’in metinlerinde kullandığı ideolojik temsiller ortaya konulmaya çalışılmıştır. Sonuç olarak, Olağanüstü Yolculuklar serisinin 19. yüzyılın bilimsel, sömürgeci ve şarkiyatçı söylemini yeniden ürettiği ve Avrupalı erkeği özne olarak kurarken, bilinmeyen coğrafyaları (Avrupalı olmayan toplumları) medenileştirilmesi gereken ötekiler olarak inşa ettiği tespit edilmiştir.

Keywords

• edebiyat sosyolojisi
• siyaset sosyolojisi
• sömürgeci söylem
• şarkiyatçı söylem
• jules verne