تحلیل و ارزیابی اثرات زیست محیطی تغییرات کاربری اراضی شهری در منطقه کلانشهر تهران

Abstract

هدف: رشد شهری به خصوص در شکل نامطلوب آن یعنی پراکنده‌رویی شهری به سبب اثرات منفی بر محیط، سلامت انسان و مسائل اجتماعی و اقتصادی مورد نکوهش قرار گرفته است. به طور مثال، میزان اراضی کشاورزی، جنگل‌ها، مراتع، فضاهای باز به شدت کاهش‌یافته و اکوسیستم‌ها و سکونتگاه‌های جانوری با آهنگ هشداردهنده‌ای درهم گسیخته‌اند و کیفیت هوا و آب و به دنبال آنها سلامت انسانی و کیفیت زندگی کاهش یافته است. بنابراین هدف این پژوهش ارزیابی اثرات زیست‌محیطی تغییرات کاربری اراضی شهری در منطقه کلان‌شهر تهران است.روش و داده: روش تحقیق از نوع توصیفی و تحلیلی است و برای به دست آوردن نقشه میزان تخریب اراضی پوشش گیاهی از مدل‌های Fuzzy Artmap، Lcm، جدول متناوب و نرم‌افزارهای Idrisi Selva، ARC GIS 10.4 و Google Earth استفاده شده و جهت سنجش پیش‌بینی گسترش آتی شهر مدل CA- Markov بکار رفته است.یافته‌ها: نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل اطلاعات نشان می‌دهد تغییر کاربری طبیعی به کاربری‌های ساخته شده روند رو به گسترشی داشته، به طوری که این اراضی در سال 1352 از 9 درصد به 54 درصد در سال 1397 افزایش یافته است و با توجه پیش‌بینی در سال 1410، اراضی ساخته شده به 62 درصد از کل مساحت می‌رسد که شدت بحران زیست‌محیطی را نشان می‌دهد همچنین کاربری بایر با 71 درصد و پوشش گیاهی با 28 درصد بیشترین کاهش را به سمت کاربری ساخته شده داشتندنتیجه‌گیری: بیشترین درصد تغییرات را در زمین‌های مفید شهر تهران (اراضی آبی و اراضی پوشش گیاهی) است، و اراضی دیگر با رشد منفی کندتری نسبت به این دو کاربری شاهد تغییر هستند که نشان از شدت بحران‌های زیست‌محیطی در آینده دارد.نوآوری، کاربرد نتایج: از مهم‌ترین جنبه های نوآورانه و کاربردی می‌توان گفت در این مطالعه به ارزیابی تغییرات جمعیتی، گسترش شهری و ارزیابی‌های زیست‌محیطی پرداخته که می‌توان نتایج این مطالعه را از سایر مطالعات صورت گرفته در این زمینه متمایز نمود.

Keywords

• گسترش کالبدی
• محیط زیست
• تغیرات جمعیتی
• کاربری اراضی
• کلانشهر تهران