Ta̓ammulāt-i Falsafī (Aug 2021)
بازنگری در رابطۀ اخلاق هنجاری و کاربردی (در پرتو بحران کرونا)
Abstract
نظریه‌های مختلف در اخلاق هنجاری، معیارهای متفاوتی برای فعل اخلاقی ارائه می‌دهند. در عین حال تصور غالب این است که به کار بستن هر یک از نظریه‌های اخلاق هنجاری می‌تواند مسائل اخلاقی عملی را حل کند. بدین ترتیب عموماً معتقدند که اخلاق کاربردی- حرفه‌ای، چیزی بیش از اخلاق هنجاری نیست. اما عده زیادی از فیلسوفان اخلاق و متخصصین اخلاق حرفه‌ای با این رویکرد قیاسی دربارۀ ربط هنجاری-کاربردی مخالفند و با اعتقاد به رویکردی فرایندیبه اخلاق کاربردی ادعا می‌کنند که اخلاق کاربردی، صرفاً مبتنی بر یک مجموعه اصول پیشینی در اخلاق هنجاری نیست و نیاز به بهره‌گیری از تجربه‌های انسانی در شرایط خاص دارد. بلایا و حوادث طبیعی و بشری، بزنگاه‌هایی هستند که معیارهای اخلاق هنجاری در شرایط عادی را به چالش می‌کشند و ضرورت مطالعات ویژه‌ای (تحت عنوان اخلاق بلایا) را یادآوری می‌کنند. در این راستا و به بهانۀ فراگیر شدن بیماری کرونا، مقالۀ حاضر به این مسئله می‌پردازد که آیا چالش اخلاقی اولویت‌بندی و تریاژ بیماران کرونایی برای دریافت منابع و خدمات درمانی را می‌توان صرفاً بر اساس نظریه‌های اخلاق هنجاری حل کرد؟ پاسخ این مقاله به این پرسش منفی است. رویکرد مختار مقاله، مبتنی بر یک فرایند رفت‌وبرگشتی تأملی بین دو سطح قواعد عام و قضاوت‌های خاص (موردی) اخلاقی است. در واقع در هر موقعیت حرفه‌ای، رابطه بین عام و خاص و هر دو سوی این رابطه، قابلیت تغییر دارند و متخصصین اخلاق حرفه‌ای تشخیص می‌دهند که در آن مورد، کدام یک از طرفین رابطه (یا هر دو) را در جهت انسجام با دیگری تغییر دهند.
Keywords
