Kieślowski versus Pawlikowski. „Podwójne życie Weroniki” i „Zimna wojna” jako opowieści o świecie dwudzielnym

Abstract

Na czym polegało u progu lat 90. „zjawisko Kieślowski”, a na czym dziś, po 28 latach, polega „zjawisko Pawlikowski”? Co łączy te dwie odsłony sukcesu polskiego kina na Zachodzie, a w czym są one od siebie odmienne? O ile Paweł Pawlikowski dokonał w Zimnej wojnie estetyzacji okresu PRL, o tyle Krzysztof Kieślowski pokazał w Podwójnym życiu Weroniki ostatnie chwile tego systemu. Film ten, oglądany dzisiaj, ujawnia wymiar nie tyle metafizyczny, ile kulturowy, i jest ciekawym tekstem artystycznym z geografii mentalnej. Dlatego też tekst Morstin koncentruje się na dwudzielności świata przedstawionego w Podwójnym życiu Weroniki i Zimnej wojnie. Pawlikowski obiera odwrotny kierunek niż czynił to Kieślowski w swych późnych filmach, bo jako twórca Zimnej wojny z Zachodu wraca na Wschód, który jest dla niego niezmiennym źródłem inspiracji. Autorka próbuje zatem opisać dwie twórcze strategie konfrontacji z Zachodem jako przestrzenią mentalną, z którą każdy z reżyserów na swój sposób się mierzy. Poddaje w tym celu interpretacji Podwójne życie Weroniki i Zimną wojnę jako filmy, których bohaterowie po wschodniej, polskiej stronie doświadczają poświęcenia, śmierci i sacrum, zaś po stronie zachodniej – wolności, sukcesu, ale też frustracji, tęsknoty i samotności. W obu filmach muzyka jest przepustką do lepszego świata, środkiem w rytuale przejścia ze wschodu na zachód Europy.

Keywords

• Krzysztof Kieślowski
• Paweł Pawlikowski
• Wschód
• Zachód