واکاوی مفهوم هوش اخلاقی از منظر دانشجویان مقطع دکتری مشاوره: یک پژوهش کیفی

Abstract

هوش اخلاقی ظرفیت و توانایی درست از نادرست، داشتن اعتقادات اخلاقی قوی و عمل به آنها و رفتار در جهت صحیح و درست است. هدف پژوهش حاضر مطالعه ادراک دانشجویان مقطع دکتری مشاوره از مفهوم هوش اخلاقی بود. روش پژوهش، کیفی و مبتنی بر رویکرد تحلیل مضمون است. جامعه مورد مطالعه، دانشجویان مقطع دکتری مشاوره دانشگاه علامه طباطبایی در سال تحصیلی 1400-1399، که حداقل یک سال از سنوات تحصیلی آن­ها در دوره دکتری گذشته باشد، بود. جمع­آوری اطلاعات تا اشباع نظری داده­ها ادامه یافت و تعداد 13 مصاحبه فردی نیمه­ساختاریافته انجام گرفت. داده­ها جمع­آوری، کدگذاری و در قالب شبکه مضامین به شیوه دستی دسته­بندی گردید. نتایج حاصل از تحلیل مضمون داده‌ها در پاسخ به سؤال پژوهش به شناسایی 121 کد باز، 30 مضمون فرعی، 9 مضمون اصلی و مضمون هسته­ای منجر شد. نتایج پژوهش حاکی از آن بود دانشجویان هوش اخلاقی را کنشی آگاهانه، مدیریت‌کننده و چندوجهی می­دانند که خیرخواهی، مسئولیت­پذیری، انصاف­محوری، احترام، شکیبایی، صداقت و گذشت وجوه آن می­باشد. از منظر دانشجویان دکتری مشاوره، هوش اخلاقی در عمل و رفتار آن­ها تأثیرگذار است چراکه پرورش هوش اخلاقی با تشخیص موقعیت اخلاقی و عملکرد براساس اصول اخلاق به فرد کمک می­کند از آسیب زدن به خود و دیگران جلوگیری کند. این امر در مورد رشته­های یاری­گر همچون مشاوره اهمیت ویژه ای دارد.

Keywords

• اخلاق
• پدیدار شناسی
• دانشجویان مشاوره
• هوش اخلاقی