اثر سطوح مختلف عنصر روی بر قابلیت هضم مواد مغذی، فراسنجه‌های شکمبه‌ای، ابقاء نیتروژون و پروتوزوای شکمبه‌ای بره‌های نر مهربان

Abstract

سابقه‌و‌هدف: عنصر روی یک ماده معدنی ضروری است که در بسیاری از اعمال حیاتی بدن از قبیل رشد، سنتز DNA، ساختمان هورمون‌ها و آنزیم‌ها نقش دارد. به‌همین دلیل وجود این عنصر در جیره غذایی حیوانات لازم و ضروری است. کمبود روی در جیره، سبب کاهش اشتها و اختلال در تخمیر شکمبه می‌شود. این پژوهش، به‌منظور بررسی اثر سطوح مختلف عنصر روی بر قابلیت هضم مواد مغذی و فراسنجه‌های شکمبه‌ای در بره‌های نر مهربان انجام شد.مواد‌ و ‌روش‌ها: برای انجام این آزمایش از تعداد 18 رأس بره نر مهربان 4-3 ماهه با میانگین وزن 67/2± 62/33 کیلوگرم در قالب طرح کاملاً تصادفی با 3 تیمار و 6 تکرار استفاده شد. جیره پایه (حاوی 10/26 میلی‌گرم عنصر روی در هر کیلوگرم ماده خشک جیره) به‌صورت کاملاً مخلوط شده در دو وعده صبح (08:00) و عصر (16:00) به مدت 60 روز در اختیار بره‌ها قرار گرفت. تیمارهای آزمایشی شامل 1) جیره پایه، بدون افزودن مکمل روی (شاهد)، 2) جیره پایه به‌همراه 40 میلی‌گرم عنصر روی در هر کیلوگرم ماده خشک جیره به‌صورت سولفات روی و 3) جیره پایه به همراه 80 میلی‌گرم عنصر روی در هر کیلوگرم ماده خشک جیره به‌صورت سولفات روی بود. در طول دوره آزمایش، مقدار خوراک مصرفی روزانه و افزایش وزن بره‌ها هر 15 روز یکبار اندازه‌گیری شد. به‌منظور بررسی مقدار pH، غلظت کل اسیدهای چرب فرار، آمونیاک و نیز جمعیت پروتوزواهای شکمبه، در روز آخر آزمایش و 3 ساعت بعد از خوراک‌دهی صبح، با استفاده از لوله مری از بره‌ها مایع شکمبه استحصال شد. نمونه‌های مربوط به تعیین غلظت کل اسیدهای چرب فرار و آمونیاک با استفاده از پارچه متقال چهار لایه صاف و پس از اسیدی شدن، در دمای 20- درجه سانتی‌گراد نگهداری شد. نمونه‌های در نظر گرفته شده برای تعیین پروتوزوآها (بدون صاف شدن)، به نسبت 1 به 1 با فرمآلدئید 5/18% مخلوط و در دمای اتاق و به دور از تابش نور نگهداری شد. در پایان روز 60 آزمایش، از هر تیمار تعداد 4 رأس بره به‌صورت تصادفی انتخاب و به مدت 10 روز (5 روز دوره سازش‌پذیری و 5 روز دوره نمونه‌برداری) به داخل قفس‌های متابولیک منتقل شدند و آزمایش تعیین قابلیت هضم و ابقاء نیتروژن بر روی آنها انجام شد. در مرحله نمونه‌برداری، مقدار خوراک خورده شده، پسماند احتمالی، ادرار و مدفوع دفع شده طی 24 ساعت به‌طور روزانه ثبت و از آنها نمونه-برداری صورت گرفت.یافته‌ها: نتایج نشان داد استفاده از سطوح مختلف عنصر روی، اثر معنی‌داری بر مصرف ماده خشک، ماده آلی و پروتئین خام نداشت. قابلیت هضم ماده خشک و قابلیت هضم اجزای جیره با مصرف مکمل روی تغییر نکرد. ارزش غذایی جیره‌ها (پروتئین خام قابل هضم و مجموع مواد مغذی قابل هضم) نیز در تیمارهای مختلف تفاوت معنی‌داری نشان نداد. همچنین، افزودن عنصر روی به جیره پایه، اثر معنی‌داری بر فراسنجه‌های شکمبه‌ای (مقدار pH، غلظت کل اسیدهای چرب فرار و آمونیاک)، تعداد کل پروتوزوآهای شکمبه و جنس‌های مشاهده شده آنها نداشت. بیشترین تعداد پروتوزوآی مشاهده شده، مربوط به جنس انتودینیوم و کمترین تعداد نیز مربوط به جنس داسی‌تریش بود. افزودن مکمل روی به جیره پایه اثر معنی‌داری بر نیتروژن ابقاء شده نداشت. میزان نیتروژن ابقاء شده در تیمارهای شاهد، 2 و 3 به ترتیب 95/8، 55/8 و 61/8 گرم در روز بود که تحت تأثیر مصرف عنصر روی قرار نگرفت.نتیجه‌گیری: به‌طور کلی، نتایج این آزمایش نشان داد که اضافه کردن مقدار 40 و 80 میلی‌گرم عنصر روی به هرکیلوگرم از ماده خشک جیره پایه (حاوی 10/26 میلی‌گرم عنصر روی در هر کیلوگرم ماده خشک)، تأثیر معنی‌داری بر صفات اندازه‌گیری شده نداشت. به‌نظر می-رسد مقدار عنصر روی موجود در جیره پایه، نیاز حیوان را از این نظر تأمین کرده و نیازی به افزودن عنصر روی نیست.

Keywords

• بره‌ نر مهربان
• عنصر روی
• فراسنجه‌های شکمبه
• قابلیت هضم
• متابولیسم نیتروژن