İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi (Dec 2023)
Alfabetik İslam Hukuku ve Fıkıh Istılahları Kâmusu Adlı Eserdeki Bilgilerin Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır’a Aidiyeti Problemi
Abstract
İlmi araştırmalarda isnat sistemi, kültür ve medeniyetin aktarımında tarih boyunca önemli bir yapıtaşı olmuştur. Hangi kesime hitap ederse etsin, araştırma neticesinde ortaya konan bilgilerde yazarın kendi değerlendirmeleri dışında farklı kaynaklardan bilgi aktarımı yapması durumunda dipnot gösterimi son derece ciddi bir husustur. Bu noktada araştırmacıların kendi değerlendirmeleri ile aktardığı bilgilerin karışmaması açısından dipnot gösterimine dikkat etmeleri gerekmektedir. Dipnot gösterimi sırasında bazen bilgi aktarımında bulunulan eserde verilen dipnot kontrol edilmeden aynen tekrarlanmakta ve yanlış bilgilere yer verilmektedir. Bazen de kendisine atıf yapılan kaynak çalışma, derleme veya çeviri ise eserdeki bilgilerin sağlaması yapılamamaktadır. Bununla birlikte tek nüshalı eserlerde ise bilgilerin doğruluğu tespit edilemediği için aktaran kişiye güvenerek neşirde yer alan bilgilere esas müellifin ifadeleriymiş gibi aynen yer yerildiği görülmektedir. Bu makalede Eser Neşriyat tarafından yayımlanan ve Elmalılı Hamdi Yazır’a ait olduğu ifade edilen Alfabetik İslam Hukuku ve Fıkıh Istılahları Kâmusu isimli eser üzerinden yukarıda zikrettiğimiz hususlara dikkat çekmeye çalışılmıştır. Gülle tarafından yapılan neşir, bugüne kadar pek çok kitap ve makalede kaynak olarak gösterilmiştir. Eserin hikayesine bakıldığında Elmalılı tarafından el yazması hâlinde bulunan ve yarım kaldığı anlaşılan fıkıh ansiklopedisi çalışması hüviyetindeki İslam Hukuk Kâmusu isimli eserin Sıtkı Gülle tarafından neşre hazırlandığı ve beş cilt olarak Alfabetik İslam Hukuku ve Fıkıh Istılahları Kâmusu adıyla 1996 yılında Eser Neşriyat tarafından yayımlandığı görülmektedir. Yayına hazırlayanlar olarak 1,3,4 ve 5. ciltte Sıtkı Gülle’nin, 2. ciltte ise Av. Ayhan Yalçın’ın ismi yazılmıştır. Elmalılı merhumun yarım kalmış eseri incelendiğinde belki bir cildi bile aşmayacağı öngörülürken Eser Neşriyat tarafından yayımlanan eserin beş cilt ve 2500 sayfalık hacme sahip olması dikkat çekicidir. Bu noktada yayımlanan eserin Elmalılı’nın İslam Hukuk Kâmusu’nu aştığı, pek çok eklemeler içerdiği ve yepyeni bir neşir olarak yayımlandığı anlaşılmaktadır. Eseri incelediğimizde de hangi ifadelerin Elmalılı’ya hangi ifadelerin neşre hazırlayanlara ait olduğu anlaşılamamaktadır. Ayrıca eserin kapağında Elmalılı merhumun ismine yer verilmesi, araştırmacılar nezdinde eserin tamamıyla Elmalılı’ya ait olduğu zannı uyandırmaktadır. Nitekim akademik çalışmalarda sık sık eserdeki yer alan bilgilerin Elmalılı’ya ait İslam Hukuk Kâmusu’nda geçtiği düşünülerek atıf yapıldığı tespit edilmiştir. Makalede öncelikle Elmalılı’nın yarım kalan eseri İslam Hukuku Kâmusu tanıtılmış ardından Eser Neşriyat tarafından yayımlanan Alfabetik İslam Hukuku ve Fıkıh Istılahları Kâmusu eseri incelenmiş, son olarak da eserdeki ifadelerin Elmalılı merhuma aidiyet problemini yansıtan gerekçelere sırasıyla yer verilmiştir. Makale içerisinde pek çok yerde Elmalılı’nın İslam Hukuk Kâmusu’nun orijinal nüshasından metinlere yer verilmiş ve iki eser arasındaki farklılıklara dikkat çekilmiştir. Sonuç olarak Eser Neşriyat tarafından yayına hazırlanan Alfabetik İslam Hukuku ve Fıkıh Istılahları Kâmusu isimli çalışmanın tekrar gözden geçirilmesi; Elmalılı’ya ait olan bilgiler ve onun eserinde işaret ettiği yerlerden alınan bilgilerin açıkça belirtilmesi gerekmektedir. Sadece ismi tespit edilen maddeler yayına hazırlayanlar tarafından yazılacaksa bu da ayrıca belirtilmelidir.
Keywords
