تغییرات شاخص‌های رشد، عملکرد و اجزای عملکرد ارقام کینوا (Chenopodium quinoa Willd) تحت تاثیر تاریخ و شیوه کاشت در اهواز

Abstract

مهم‌ترین مؤلفه سازگار با تنوع اقلیمی در زراعت، تاریخ کاشت است که بیشترین تأثیر را بر خصوصیات فنولوژیکی گیاه دارد و بر اساس رقم و آب و هوای هر منطقه تعیین می­گردد. به­ همین منظور، این تحقیق با هدف تعیین امکان کاشت نشایی ارقام مختلف کینوا در تاریخ کاشت ­های مختلف در شرایط آب و هوایی اهواز انجام شد. آزمایش به‌صورت کرت­ های دوبار خرد شده در قالب طرح پایه بلوک­ های کامل تصادفی با چهار تکرار در دو سال زراعی 1398-1397 و 1399-1398 اجرا گردید. تاریخ کاشت به‌عنوان عامل اصلی در چهار سطح (30 مهر، 10 ، 20 و 30 آبان ماه)، روش کاشت (نشاکاری و مستقیم) به­عنوان عامل فرعی و ارقام کینوا (Giza1، Q26 و Titicaca) به­ عنوان عامل فرعی ­فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که تأخیر در تاریخ کاشت موجب کاهش شاخص ­های رشدی (22، 39 و 26 درصد به ­ترتیب شاخص سطح برگ، ماده خشک و سرعت رشد محصول)، روز تا گلدهی (21 درصد) و اجزای عملکرد دانه شامل تعداد پانیکول در بوته (42 درصد)، تعداد دانه در پانیکول(26 درصد) و وزن هزار دانه (21 درصد)، عملکرد دانه (63 درصد) و شاخص برداشت (54 درصد) در کینوا شد. بالاترین مقدار این صفات مربوط به تاریخ کاشت 30 مهر بود و کاشت نشایی در تاریخ کاشت ­های زود هنگام نسبت به کاشت مستقیم بذر ضعیف‌تر، ولی در تاریخ کاشت تاخیری بهتر از کشت مستقیم بوده و موجب کاهش تاثیرات منفی کشت تاخیری شد. در بین ارقام مورد مطالعه رقم Q26 از نظر مؤلفه ­های آنالیز رشد شامل شاخص سطح برگ (4.87)، ماده خشک (637.2 گرم در مترمربع) و سرعت رشد محصول (18.58 گرم در مترمربع در روز) و اجزای عملکرد شامل تعداد پانیکول در بوته (9.72) و وزن هزار دانه (4.81 گرم) و عملکرد دانه (1813 کیلوگرم در هکتار) بالاتر از دو رقم دیگر بود. بالاترین عملکرد دانه (3058 کیلوگرم در هکتار) مربوط به رقم Q26 در تاریخ کاشت 30 مهر و کاشت به‌صورت مستقیم (3148 کیلوگرم در هکتار) و کمترین آن (769 کیلوگرم در هکتار) مربوط به رقم Titicaca در تاریخ کاشت 20 و 30 آبان بود. به‌طورکلی، مشاهده شد که تاریخ کاشت اوایل پاییز به ­علت طولانی‌تر بودن دوره رشد و همچنین اجتناب از گرمای انتهای فصل، مناسب کشت ارقام مختلف کینوا در خوزستان بوده و نشاکاری در این تاریخ کاشت­ ها از نظر عملکرد نسبت به کشت بذر مزیت چندانی نداشت، ولی در تاریخ کاشت­ های تاخیری موجب کاهش تاثیرات منفی گردید.