Tasavvufun Metafizik Evreni Nur-i Siyah: Amâ

Abstract

Çalışmanın konusu tasavvufun metafizik konularından ve varlık mertebelerinden biri sayılan “amâ” kavramıdır. Çalışma, İbnü’l-Arabî ve ilk dönem şarihlerinin "amâ"ya yönelik düşünceleri çerçevesinde ele alınmıştır. "Amâ" düşüncesi, Allah'ın varlığının ilk belirginleştiği nokta olma özelliğiyle önem arz etmektedir. İslam literatüründe bu düşüncenin temellendirilmesi yolunda yapılan açıklamaların kökeni, İslam Peygamberinin yaratılış öncesinde “Hakk’ın nerede olduğu” şeklinde sorulan bir soruya “amâ”da diye verdiği cevaba dayanır. Buna göre amâ, âlemin yaratılışından önce Allah'ın bulunduğu konuma işaret eder. Bu bakımdan İbnü’l-Arabî, amâ kavramı üzerinden yaradılışın kökeni ile ilgili tasavvurunu yaratıcı hayal gücüyle birleştirerek kendini başka suretlerde tahayyül eden Hakk’ın nefes vermesinin amâya kaynaklık eden bir bulut oluşturduğunu ifade etmiştir. Ona göre, bu ilk bulut sonradan meydana gelecek olan varlığın tüm tümel formlarını kabul eden bir kaptır. Bu nedenle amâ hem nefes hem de Hakk’ın mutlak hayali ile ilişkilidir. Bu çalışmada Hakk’ın kendi nefesiyle ilkin "amâ"yı yarattığı ve "amâ" içerisinde tüm varlık âlemini yaratmasıyla da İlahi varlığın tüm mekan ve zamanlara hükmettiği sonucuna varılmıştır.