اثر قرص آهسته‌رهش سلنیوم و کبالت بر تولید و ترکیب شیر، عملکرد تولید مثلی و برخی از فراسنجه‌های خونی میش‌های لری بختیاری

Abstract

چکیدهسابقه و هدف: در پستانداران نیاز به مواد معدنی در دوره آبستنی جهت رشد و نمو جنین افزایش می‌یابد و در اواخر دوره آبستنی به بیشترین مقدار خود می‌رسد. بنابراین تأمین مواد معدنی کم مصرف برای میش‌های آبستن برای حفظ جنین و بهبود رشد بره‌های متولد شده بسیار حائز اهمیت است. سلنیوم و کبالت دو عنصر ضروری برای نشخوارکنندگان می‌باشند که نقش مهمی در عملکرد حیوانات دارند. سلنیوم برای حفظ اعمال فیزیولوژیکی طبیعی بدن ضروری است، همچنین در ساخت هورمون‌های تیروئیدی و تبدیل تیروکسین به تری‌آیودوتیرونین نقش مهمی دارد. کبالت از جمله عناصر ضروری است که نقش مهمی در ساختار ویتامین‌12B دارد و بنابراین پژوهش حاضر با هدف استفاده از قرص آهسته‌رهش سلنیوم و کبالت بر تولید و ترکیب شیر، عملکرد تولید مثلی و برخی از فراسنجه‌های خونی میش‌های لری بختیاری انجام شد. مواد و روش‌ها: از100 رأس میش نژاد لری بختیاری با میانگین سن سه تا چهار سال و میانگین وزنی 44/5 ± 55/47 کیلوگرم در قالب طرح کاملاً تصادفی استفاده شد. تیمارهای آزمایشی شامل: 1) میش‌های شاهد بدون دریافت قرص آهسته‌رهش، 2) میش‌های دریافت‌کننده قرص آهسته‌رهش سلنیوم با نرخ رهش 3/0 میلی‌گرم در روز، 3) میش‌های دریافت‌کننده قرص آهسته‌رهش کبالت با نرخ رهش 3/0 میلی‌گرم در روز و 4) میش‌های دریافت‌کننده قرص آهسته‌رهش سلنیوم و کبالت با نرخ رهش 3/0 میلی‌گرم سلنیوم و کبالت در روز بودند. خون‌گیری 76 روز پس از معرفی قوچ‌ها به گله (اواسط دوره آبستن) و یک ماه پس از زایمان انجام شد و فراسنجه‌های خونی شامل غلظت سلنیوم، روی، آهن، تری‌آیودوتیرونین، تیروکسین سرم خون و فعالیت آنزیم کراتین‌فسفو‌کیناز تعیین گردید. تعداد و درصد میش‌های آبستن، تعداد و درصد سقط جنین، تعداد و درصد بره‌های بروز دهنده بیماری ماهیچه سفید، تعداد و درصد بره‌های تلف شده تا سن 70 روزگی نیز ثبت گردید. یافته‌ها: استفاده از قرص آهسته‌رهش سلنیوم و کبالت تأثیری بر تعداد میش‌های آبستن، تعداد بره متولد شده سالم، تعداد دوقلوزایی، تعداد بره با علائم بیماری ماهیچه سفید و بره‌های زنده تا سن 70 روزگی نداشت. تولید شیر، در میش‌های دریافت‌کننده قرص آهسته‌رهش کبالت و سلنیوم-کبالت نسبت به سایر تیمارها بالاتر بود (05/0>P). درصد چربی شیر در میش‌های دریافت‌کننده قرص آهسته‌رهش کبالت و سلنیوم-کبالت نسبت به سایر تیمارها کمتر بود. درصد پروتئین شیر در تیمار دریافت کننده قرص آهسته‌رهش سلنیوم-کبالت به‌طور معنی‌داری بیشتر از تیمار شاهد بود (05/0>P)، اما تفاوت معنی‌داری با سایر تیمارها نداشت. غلظت سلنیوم سرم در میش‌های دریافت‌کننده قرص آهسته‌رهش سلنیوم و سلنیوم-کبالت نسبت به سایر تیمارها بالاتر بود (05/0>P). غلظت سرمی روی، آهن و فعالیت کراتین‌فسفوکیناز سرم تحت تأثیر تیمارهای آزمایشی قرار نگرفت. غلظت سرمی ویتامین‌12B در میش‌های دریافت‌کننده قرص آهسته‌رهش کبالت و سلنیوم-کبالت به‌طور معنی‌داری بیشتر از سایر تیمارها بود (05/0>P). غلظت سرمی تری‌آیودوتیرونین و تیروکسین تحت تأثیر تیمارهای آزمایشی قرار نگرفت (05/0>P)، اما نسبت تیروکسین به تری‌آیودوتیرونین در میش‌های دریافت‌کننده سلنیوم و سلنیوم-کبالت به‌طور معنی‌داری کمتر از سایر میش‌ها بود (05/0>P). نتیجه‌گیری: نتایج کلی نشان داد خوراندن قرص آهسته‌رهش سلنیوم-کبالت در زمان همزمانسازی فحلی در میش سبب افزایش غلظت سلنیوم و ویتامین‌12B سرم خون قبل و بعد از زایمان شد که این امر باعث افزایش چشمگیر تولید شیر و بهبود برخی ترکیبات شیر شد.

Keywords

• بره
• سلنیوم
• شیر
• کبالت
• میش